تحقيق: روزانه ده ها ميليون افغانى عوايد دولت در گمرک هرات حیف و میل می‌ شود

هرات (پژواک، ۱۸ سرطان ۹۹): يافته هاى پژواک نشان میدهد که روزانه ده‌ها میلیون افغانی عواید دولت از بابت فرار محصول گمرکی در گمرک هرات به جیب مسوولان و کارمندان گمرک، مقام‌های مرکزی، وارد کنندگان، کمیشن‌کاران و برخی مقام‌های محلی دیگر می‌رود.

این یافته‌ها که پس از مصاحبه با منابع معتبر محلی، اسناد، کارمندان پیشین گمرک، واردکنندگان وانتقال دهندگان اموال وشورای ولایتی هرات بدست آمده است، نشان میدهد که فساد در گمرک این ولایت به گونۀ سازمان یافته صورت می گیرد.

بربنیاد معلومات منابع معتبرمحلی هرات، در هرشبانه روز، دست کم صد تا دو صد موتر اجناس تجارتی بدون محصول گمرکی و یا هم بنام اموالی که محصول آنها ناچیز است، پس از تبانی میان کمیشنکاران و مسوولان گمرک و با پرداخت رشوه، از این گمرک وارد شهر هرات می گردد.

بر اساس این معلومات، ارزش محصول گمرکی هریک از این موترهای اموال، یک تا سه میلیون افغانی می‌باشد؛ اما بدون محصول و یا هم بنام اجناس با محصول ارزان با پرداخت ٨٠ تا صد هزار افغانی محصول شده و از گمرک خارج می شوند.

این یافته ها نشان میدهد که به هیچ عنوان اموال وارداتی گران‌بها مانند” تلویزیون، لپتاب، موبایل، یخچال، برخی موترهای مُدل بالا و ضد مرمی، عطر، برخى از سگرت ها، قالین، انرژی‌های وارداتی مانند “ريدبول، مانستر، بک بیر محصول نمی‌شود و یا هم این اموال، زیرنام  اموال تجارتى “مختلف” پفک، کاشی، آرد جواری، گچ، چسپ، سمنت… که محصول گمرکی شان کم است، محصول میشوند.

معلومات منابع پژواک نشان میدهد که از سال‌ها به این‌سو، اسناد هیچ یک از اموال تجارتى وارداتی گران قیمت که در فوق ذکر شده است، در گمرک هرات ثبت نیست و همه تحت نام اجناسی با محصول ارزان وارد هرات شده است.

بر اساس قانون گمرکات، محصول گمرکی یک موتر باربری اموال گرانبها مانند سگرت، انرژی‌، موبایل، تلویزیون و غیره حداقل یک تا سه میلیون افغانی می‌گردد اما براساس اسناد بدست آمده پژواک، این اموال ٨٠ تا ٢٥٠ هزار افغانی، محصول شده است.

والی هرات، شورای ولایتی و فعالان مدنی این ولایت نیز فساد گسترده، حیف ومیل عواید گمرک و خارج شدن موترهای اموال بدون محصول و یا زیر نام اموال تجارتى که محصول ارزان دارند، را تایید می کنند.

والى هرات: در يک نيم سال گذشته در گمرک هرات در حدود پنج و نيم هزار موتر محصول گمرکى نشده است

سید وحید قتالی والی هرات در گفت ‌و گوی ویژه با آژانس خبری پژواک، فساد گسترده در گمرک اسلام قلعۀ این ولایت را غیرقابل انکار دانست و تاکید کرد، درسال ١٣٩٨ خورشیدی بیش از چهار هزار موتر اموال تجارتی و از آغاز امسال تا کنون ١٥٠٠ موتر محمولۀ تجارتی در گمرک این ولایت، محصول نشده است.

وی افزود که از هر محمولۀ گمرکی که محصول اش سه میلیون افغانی میشود، در بدل ٥٠ هزار افغانی محصول شده است.

او گفت: “اگر در سال ١٣٩٨، بیش از چهارهزار موتر گم نبود، مرا به څارنوالی معرفی کنید و اگر از آغاز امسال یک ونیم هزار موتر گم نبود، مرا به څارنوالی معرفی کنید و تنها در دروازۀ ورودی گمرک اين موترها به هیچ کتابی ثبت نشده است.”

والی هرات افزود، هیچ موتر اموال تجارتی به گونۀ قانونی در گمرک محصول نمی شود.

وی تاکید دارد که فاسدان گمرک حامیانی در درون نظام، سیاسیون و مافیا دارند و رییس جمهور غنی به وی هدایت داده است که هرچه زودتر دست مافیای فساد در گمرکات این ولایت کوتاه شود و این تلاش ها ادامه دارد.

قتالی گفت که تنها در یک ساعت مشخص شب، ٦٤ موتر اموالی که برخی از آنان بدون محصول گمرکی و برخی دیگر با تغییر جنس یا بنام اجناس ارزان قیمت محصول شده بود، را توقف داده است.

به گفتۀ وی، فساد موجود در گمرک اسلام قلعه هرات، سبب شده است مافیا، نیرومندتر شوند و هیچ فرد بیگانه نتواند از طریق رقابت آزاد در این گمرک ایفای وظیفه کند.

موصوف بیان داشت: “فساد به شکل بسیار پیچیدۀ و بزرگ در گمرک است و درقدم اول مسوولین گمرک، دوم کارمندان این گمرک اند که بستر فساد را در این گمرک مساعد ساخته اند و سوم کمیشنکاران است که مسیر فساد را تطبیق می کنند و دست آنها را مسوولین گمرک باز گذاشته و در این میان کمترین نقش را مردم و تاجر دارند.”

وی افزود، چند ماه پیش به هدایت رییس جمهور غنی از روند کاری گمرک نظارت داشته است که در نتیجۀ این نظارت دریافته است که عواید گمرک از ٥٠ تا صد میلیون در روز، باید به پنجصد میلیون برسد.

گفته های والی هرات در حالیست که یافته‌های پژواک نیز نشان میدهد که در گمرک اسلام قلعه بیش از سه صد کمیشنکار فعالیت می کنند که از این میان ده تن آنان مافیا اند و کمیشنکاران دیگر را تحت قبضۀ خود دارند.

براساس این معلومات، هر کدام از این کمیشنکاران، بیشتر از صد میل سلاح دارند و رابطه مستقیم با مسوولین گمرک دارند و در تبانی با مسوولان گمرک، اجناس گران قیمت با محصول گمرک زیاد را زیر نام اجناس ارزان قیمت با پول اندک از گمرک خارج می کنند.

این یافته ها نشان میدهد که این ده کمیشنکار حتا با مخالفان دولت نیز ارتباط مستقیم دارند و آنان را حمایت مالی می کنند.

بر بنیاد این یافته های پژواک، بیشتر این کمیشنکاران با جواز تقلبی بنام یک فرد دیگر فعالیت می کنند و بیشتر موترهای اموال تاجران نیز ازسوی همین کمیشنکاران به گونۀ غیرقانونی طی مراحل میشود.

والی هرات نیز فعالیت های غیرقانونی شماری از کمیشنکاران را تایید می کند.

او هشدار داد: “من به هدایت رییس جمهور با تمام قوت سرنوشت هزاران موترغیرقانونی را مشخص می سازم و یا در هرات، ولایت نمی کنم.”

شوراى ولايتى هرات نيز فساد در گمرک اين ولايت را تاييد ميکند

توریالی طاهری معاون شورای ولایتی هرات نیز فساد گسترده در گمرک این ولایت را تکان دهنده میداند و می گوید که براساس بررسی ها و اسنادی که این شورا بدست آورده، در يک شبانه روز بیش از صد موتر باربری اموال تجارتی بدون محصول گمرکی پس از تبانی میان مافیا و مسوولان گمرک، خارج می‌شوند.

او بیان داشت که روزانه حتا ١٥ تا ٢٠ موتر نوع تیلر اموال تجارتى وارداتی بدون محصول به یک یا دو نمبر پلیتی که ثبت سیستم شده است، از گمرک خارج می‌شود.

وی افزود، هر هیاتی هنگامیکه برای بررسی به گمرک میرود، پس از اطلاع به مافیا، روند ورود اموال تجارتی به گمرک اسلام قلعه متوقف میشود، تا میزان واردات و روند فساد آنان آشکار نشود.

موصوف گفت، بررسی های آنان نیز نشان میدهد که بیشتر موترهای اموال تجارتی که محصول گمرکی آنان ٨٠٠ هزار تا یک میلیون افغانی می گردد، زیرنام اموال” گچ، پفک، سمنت، آرد جواری و غیره دربدل ١٠٠ تا ١٨٠ هزار افغانی محصول شده است.

معاون شورای ولایتی هرات گفت که اسناد مؤثق بدست دارند، یک موتر که ٥٠ تُن بار داشته، اما ٣٠ تُن ان محصول شده است.

این عضو شورای ولایتی هرات تاکید دارد که اگر اموال تجارتى وارداتی بر اساس قانون محصول شود، روزانه عواید گمرک به ١٢٠ میلیون افغانی میرسد، اما اکنون به  ٣٠ تا ٤٠ میلیون هم نمیرسد.

او بیان داشت که در این فساد گسترده، پس از تبانی میان فرد تاجر، کمیشنکار و مسوولان گمرک انجام میشود.

به گفتۀ وی تمام اسناد را برای رسیدگی به څارنوالی سپرده اند اما تا کنون رسیدگی نشده است.

پروسه‌ی فرار محصول گمرکی چگونه انجام میشود؟

یافته‌های پژواک نشان میدهد که فرد تاجر یا وارد کننده نخست دو موتر اموال تجارتى وارداتی را به گونۀ مثال” آرد جواری و انرژی های وارداتی” را  پس از رسیدن به مرز دوغاورن ایران، به داخل “انگر” یا گدام ها به یک موتر تبدیل می کند.

فرد وارد کننده تمام اطراف موتر بابری را با بوجی های آرد جواری جا به جا می کند و وسعت موترکه خالیگاه بزرگ است، کارتن های انرژی های مانند مانستر، بیک بیرو برخی انرژی های خارجی دیگر را جا به جا می کند و در اسناد اش نیز نگاشته میشود که در این موترآرد جواری بار دارد.

براساس قانون گمرکات، محصول گمرکی یک موتر انرژی بیش از یک میلیون تا یک و نیم میلیون افغانی می‌شود، اما محصول آرد جواری حداقل٥٠ تا صد هزار افغانی است.

اما منبع می گوید که این موتر آرد جواری و انرژی، زیرنام “اموال مختلف”  پس از تهیۀ اسناد جعلی از سوی کمیشنکار، وارد گمرک میشود، بعد از تبانی میان تاجر، کمیشنکار و ماموران گمرک، خارج می گردد.

زمری “نام مستعار” یکی از تاجران واردکننده درهرات است.

او به پژواک گفت که یک موتر بابری اموال تجارتى وارداتی او درحالیکه محصول اش به گونۀ قانونی ٥٥٠ هزار افغانی می‌شد، اما وی اموالش را در بدل ١١٠ هزار افغانی محصول کرده است.

موصوف می گوید که چندی قبل یک هزار و ده  کارتن کاشی با وزن ١٥ تُن و ١٥٠٠٠ کارتن بیسکویت وارداتی ایرانی نیز به وزن ١٥ تُن وارد هرات نموده است.

به گفتۀ وی، محصول قانونی ١٥ تُن بیسکویت، پنج صد هزار افغانی و ١٥ تُن کاشی نیز ٥٥ هزار افغانی می شد، اما کمیشنکار، این موتر بارش را در بدل ١١٠ هزار افغانی محصول قانونی کرده است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

اما سوال اینجاست که کمیشنکار این کار را چگونه انجام داده است؟

در اسنادی محصولی اموال تجارتى زمری که به دسترس پژواک قرار گرفته، آمده است که کمیشنکار مقدار ١٥ تُن وزن کارتن های بیسکویت را به دو تُن تغییر داده است بر این اساس محصول گمرکی دو تُن بیسکویت وارداتی ٥٥ هزار و ١٥ تُن کاشی نیز ٥٥ هزار شده است.

روش کار کمیشنکار و چگونگی پرداخت رشوه به ماموران گمرک

سید احمد”نام مستعار” یکی از ماموران پیشین گمرک هرات است که اکنون اموال تجارتی را از ایران وارد می کند.

سید احمد می گوید که تاجر پنج تُن آرد جواری را در”انگرهای” مرز دوغارون ایران با یک موترمملو از “تلویزیون، موبایل یا اموال قیمتی دیگرجا به جا می کند، کمیشنکار اسنادی را برای این موتر ترتیب میدهد که در این موتر، صرف ٤٠ تن آرد جواری بار دارد.

به گفتۀ او، کمیشنکار جهت طی مراحل و خارج نمودن، اسناد اموال تقلبی این موتررا به شعبۀ رسپشن “آی نمبر” گمرک اسلام قلعه می‌برد تا اسناد موترش وارد سیستم و آماده به تشریح گردد.

وی افزود، کمیشنکار با مامور شعبۀ رسپشن “آی نمبر”  از قبل با هم تبانی دارند و فساد، از همین بخش شروع میشود و پرداخت رشوه دراین بخش، بسته‌گی به ارزش اموالی دارد که در آن خلاف شده است.

مامور شعبۀ رسپشن ” آی نمبر” خوب میداند که در موتر، چه اموالی موجود است و پرداخت رشوه در این بخش از دو هزار افغانی شروع تا ده هزار افغانی است.

این کارمند پیشین گمرک می گوید: “وقتی شعبه ” آی نمبر” موتر اموال را به دو مامور تشریح معرفی می کنند، ماموران تشریح گمرک موتر را از نزدیک می بینند و پس از بررسی میفهمند که اسناد با اموال داخل موتر فرق می کند، مقدار تُن اموال فرق می کند و این بخش هم حق خود را می گیرد، از ده هزار افغانی شروع میشود تا ٥٠ هزار و حتى صد هزار افغانی، میزان رشوه بسته گی به محصول خلاف دارد.”

پس از تشریح اموال، موترکالا به شعبۀ “ام نمبر” یا آمر گروپ، میرسد، در اینجا تعرفۀ تحویل پول به بانک به کمیشنکار داده میشود.

بربنیاد یافته های پژواک، مامور شعبۀ “ام نمبر” نیز پس از گرفتن حق خود، اسناد خلاف قانون را امضا می کند.

بر اساس این معلومات، مقدار اخذ رشوه در این مدیریت نیز بسته‌گی به خلافی است که در موتر اموال انجام شده و از پنج هزار افغانی شروع تا ٥٠ هزار افغانى.

در ادامه این مامور سابق گمرک  گفت: “پس از خارج از این بخش، موتر به بخش برگه خروجی اموال میرسد، در این بخش نیز کارمندان موظف هزار تا ١٥٠٠ افغانى حق خود را میگیرند و پس از آن به گدام میرسد در این بخش هم از پنج صد افغانی تا پنج هزار افغانی حق خوده می گیريند.”

وی افزود، پس از خارج شدن از بخش گدام، هنگامیکه از دروازۀ گمرک خارج میشود نیز متناسب به خلافی صورت گرفته به مامور دروازه هم از یک هزار افغانی گرفته تا پنج هزار تحویل می کند.

به گفتۀ موصوف، پس از آن مدیریت شاروالی در گمرک نیز حق خود را می گیرد و موتر اموال از گمرک خارج میشود.

اموال بدون محصول “قاچاقی” چگونه وارد شهر هرات میشود؟

یافته‌های پژواک نشان میدهد که معمولاً اموال بدون محصول گمرکی “قاچاقی” به وسیلۀ موترهای “تیلر” به داخل شهر هرات انتقال داده نه میشود.

بربنیاد این معلومات، پس از این که موتر بدون محصول گمرکی و یا با هزنیه ناچیز محصول می گردد، پس از بیرون شدن از دروازۀ گمرک اسلام قلعه، از طرف شب به وسیلۀ ده یا ١٥ موتر باربری نوع “خاور یا مازدا” بارگیری شده و به شهر انتقال داه میشود.

بر اساس گفته های منابع، این موترهای باربری کوچک به فاصله نیم ساعت هر موتر از اسلام قلعه حرکت می کنند و یک نفرهم مسوولیت دارد تا مسیر راه را بررسی و هر لحظه برای رانندگان موترها اطلاع دهد که راه امن است میتوانند بیایند و اگر امنیت ملی یا هر نهاد دیگر امنیتی در مسیر راه چک پاینت داشته باشد، این فرد به موترها اطلاع میدهد که مسیر امن نیست و نیایند.

به گفتۀ منابع، معمولاً پولیس کمتر به موترهای مازدا توجه میکند و از این طریق انتقال اموال آسان است.

اداره محلی هرات نیز انتقال اموال بدون محصول”قاچاقی” به وسیلۀ موترهای مازدا را تایید می کند و می گوید که بیشتر این اموال در بازار اسلام قلعه تخلیه می گردد و در موقع مناسب به وسیله موترهای کوچک به شهر انتقال داده میشود.

فعالان مدنی و شهروندان هرات به شدت از افزایش فساد در گمرک شکایت دارند

اشرف سادات فعال مدنی در هرات نیز فساد در گمرک این ولایت را تکان دهنده میداند و می گوید که در پشت فساد پیچیدۀ گمرک هرات دست های کلانی مقام های بلند پایه حکومتی، برخی مسوولان محلی، برخی از نمایندگان در شورای ولایتی و پارلمان، برخی قومندانان امنیه، سیاسیون غیرمسوول و بزرگان محل دخیل اند.

وی تاکید دارد، فساد در گمرک هرات به حدی پیچیده است که اداره محلی نمیتواند به تنهایی، دست مافیای گمرک را کوتاه کند.

او افزود، با انتقال گمرک از شهر به مرز اسلام قلعه، دست مافیا را بازتر کرده است تا جائیکه گزارش ها نشان میدهد با انتقال گمرک از شهر به اسلام قلعه، عواید آن امسال ٤٠ درصد نسبت به سال پار آن کاهش را نشان میدهد.

موصوف افزود، درآمد گمرک هرات به حد بالاست که میتواند نیازهای همۀ این مافیا را برآورده سازد.

این فعال مدنی تاکید دارد که مافیای گمرک اسلام قلعه هرات و حامیان شان در درون حکومت به حدی قوی هستند که از پنج سال به این طرف با وجود تلاش های زیاد برخی مسوولان محلی، دادخواهی ها، تاکنون حکومت نتوانسته است اسکنرهای گمرک را فعال بسازد.

شماری از شهروندان هرات نیز از فساد گسترده در گمرک این ولایت ابراز نگرانی می کنند و از حکومت میخواهند که با یک برنامۀ بنیادی، دست های فاسدان را از این گمرک کوتاه بسازد.

فقیر احمد یک تن از شهروندان هرات به پژواک گفت: “متاسفانه از هرکس که بپرسید میداند که در گمرک چه فسادی است و اگر دولت بتواند جلو فساد را بگیرد، من مطمين هستم نیازی به کمک های خارجی نخواهیم داشت.”

قدیر شاه یک تن دیگر از شهروندان هرات در مورد فساد در مورد گمرک اسلام قلعه گفت:” گمرک یعنی فساد، گمرک یعنی جای پول، پولی که به گمرک فساد میشود، در هیچ جای دنیا نمیشود.”

اداره محلی هرات: اصلاحات بنیادی در گمرک در راه‌ است و دست فاسدان کوتاه می‌شود

سید وحید قتالی والی هرات در گفت‌وگوی به پژواک گفت که پس از هدایت رییس جمهورغنی مبنی برجلوگیری از فساد و شفافیت در گمرک اسلام قلعه، افزون برتوقف ٦٤ موتر اموال غیرقانونی در یک شب، دو تن از مقام های بلند پایه محلی هرات را نیز با یک فرد غیردولتی بازداشت کرده اند.

به گفتۀ والی هرات، این دو مقام محلی این ولایت کسانی اند که باید در راستای مبارزه با فساد کار می کردند؛ اما هر دوی آن ها هنگامیکه از اموال دزدی محافظت می نمودند، به ساعت یک شب همراه با یک کمیشنکار بازداشت شده اند.

موصوف گفت که این دو مقام محلی با فرد کمیشنکار با اسناد و مدارک جعلی شان و برخی اسناد دیگر از فرار محصول گمرکی را به اداره های مسوول سپرده است و هشدار داد که اگر به دوسیۀ این افراد و برخی دوسیه های دیگر فساد درگمرکات رسیدگی نشود، اعتراضش را به ریاست جمهوری علنی خواهد کرد.

وی خاطر نشان ساخت که گزارش مفصل از فساد گسترده در گمرک را به رییس جمهورغنی فرستاده است و رییس جمهور نیز به وزارت مالیه هدایت داده است تا به زودی به این چالش ها رسیدگی شود.

این درحالیست که رییس جمهور غنی به تازه‌گی ٦٨ تن از مقام های وزارت مالیه به شمول رییس گمرک این ولایت را ممنوع الخروج اعلام کرده است.

او به مردم اطمینان میدهد که حکومت تلاش می کند که نخست دست مافیایی مسلح را از گمرک کوتاه کند و سپس دست مسوولین و ماموران گمرک این ولایت را کوتاه خواهد کرد.

موصوف از وزارت مالیه می خواهد که هرچه سریع‌تر نگرانی ادارۀ محلی هرات از حیف ومیل شدن عواید دولت از گمرک اسلام قلعه را جدی گرفته و اقدام نماید.

وی همچنان می گوید، قرار است که حکومت در آینده نزدیک به ارزش ٢٠ میلیون دالر کمپلکس گمرک اسلام قلعه هرات را بسازد که با ساخت آن، میزان فرار مالیاتى به مراتب کاهش خواهد یافت.

درهمین حال عبدالحق احمدی رییس څارنوالی استیناف هرات تاکید دارد که بررسی و رسیدگی جدی به دوسیه های فساد اداری در اداره های درآمدزا جریان دارد.

او افزودکه از سال گذشته تا کنون ٤٠ قضیه فساد در څارنوالی هرات ثبت شده است که ده قضیه آن مربوبط به گمرکات است.

وی به پژواک گفت: “ده قضیه مربوط به فساد در گمرک از سال گذشته تا حال برای ما رسیده و ما به جدیدیت روی آن کار میکنیم.”

او بیان داشت که هر آن دوسیه ی که بررسی آن در صلاحیت اداره څارنوالی باشد، به گونۀ جدی بررسی خواهد کرد.

از سوى ديگر رييس گمرک هرات نيز فرار از محصول مالياتى را تاييد ميکند

در همین حال حمدالله همدرد رییس گمرک هرات در گفت‌وگوی به پژواک، وجود مافیا و تغییرجنس هنگام محصول گمرکی را تایید کرد و گفت که کمیشنکاران و تجار به دلیل نبود دستگاه اسکنر در گمرک اسلام قلعه اجناس گران قیمت را بنام اموالی با محصول گمرکی کم تغییر جنس میدهند.

موصوف تاکید کرد که به صداقت در گمرک کار کرده است و به همین دلیل عواید گمرک هرات در چند اما اخیر افزایش داشته است.

او گفت: “ما به اساس سهولت های که به دسترس ما قرار دارد، تمام تلاش خود را با صداقت تمام انجام میدهیم و توانستیم که براساس قانون عواید گمرک را بالا ببریم وبه همین خاطراست که هر روز از روز دیگر بالای ما تهدیدات زیاد شده، راه ناامن شده، گروه های مافیایی بسیار قوی هستند و آنقدر ما قوی نیستیم که گروه های مافیایی قوی است و برای کوتاه کردن دست مافیا باید نهادهای امنیتی دست به دست هم بدهند.”

همدرد تاکید کرد که باید در همه گمرکات کشور دستگاه اسکنر موجود باشد تا از فرار محصول گمرکی جلوگیری شود.

او بیان داشت که اخیراً وزارت مالیه دستگاه اسکنر به گمرک اسلام قلعه هرات خریداری کرده است و با نصب آن، از فرار محصول گمرکی و تغییرجنس هنگام محصول، جلوگیری خواهد شد.

قابل ذکر است که برعلاوه گمرک اسلام قلعه هرات در گمرکات ديگر کشور نيز چنين وضعيت جريان دارد و مردم از مسوولان حکومتى مى خواهند که هرچى جلو مفسدين را بگيرند.

پژواک، به همکاری مالی دنمارک و برنامه انکشافی ملل متحد (UNDP)، این گزارش را تهیه کرده است.

Views: 239