تجارت، ترانزیت و ترانسپورت افغانستان؛ طی سه سال گذشته پیشرفت های درخشانی را به دست آورده است. افتتاح دو دهلیز خشکی-آبی و یک دهلیز هوایی در کنار وصل شدن افغانستان به خطوط آهن برخی کشورهای منطقه، برای رشد اقتصادی افغانستان مخصوصا رشد صادرات، آیندۀ مطمین و باثباتی را درپی خواهد داشت.

علاوه بر رونق صادرات ملی، در نرخ واردات اجناس مورد نیاز مردم نیز کاهش قابل ملاحظه ای به میان آمده و از مدرک عبور محموله های مختلف ترانسپورتی از طریق خاک افغانستان نیز عواید ملی افزایش یافته و رونق اقتصادی، اشتغال و ثبات را به ارمغان خواهد آورد.

دهلیزهای ترانزیتی و ترانسپورتی افغانستان:

تا سال ١٣٩٤ به صورت گسترده، افغانستان تنها از طریق مرزهای جنوبی خود با جهان وصل می شد و اموال وارداتی و صادراتی کشور، از طریق بندر کراچی پاکستان به سایر کشورها می رسید. درحال حاضر؛ اما وضعیت کاملا دگرگون شده است؛ افتتاح بندرچابهار، افتتاح دهلیز هوایی با کشور هند، بهره برداری از خطوط آهن مشترک افغانستان با کشور ترکمنستان و امضای موافقتنامه نهایی دهلیز لاجورد، دروازه های جدیدی را فرا راه تجارت، ترانزیت و ترانسپورت افغانستان و منطقه گشوده است، که نتیجۀ آن رونق اقتصاد منطقه، گسترش همکاریها و همگرایی های منطقوی، ترویج تعامل به جای تقابل درمنافع کشورهای منطقه و تبدیل شدن افغانستان به قطب ترانزیت آسیا خواهد بود.

افغانستان درحال حاضر، از طریق بندرچابهار و نیز در آیندۀ نزدیک از طریق راه لاجورد، می تواند امتعه های صادراتی خود را با زمان کم و هزینه کمتر توام با امنیت بیشتر، به کشورهای اروپا، امریکا، شرق میانه و خاور دور برساند و از مسیرهای متعدد خشکه و آبی و یا خطوط آهن استفاده کند.

در کنار مسیرهای عملا بهره برداری شدۀ فوق، برنامه ها و فعالیت های عمیق و گسترده ای نیز در بخش شبکه های ترانسپورتی داخلی درجریان است و دراجلاس ریکا هفت به آغاز کارعملی آنها تاکید شد، که از جمله می توان به  پروژه ١٠٨ کیلومتری خط آهن آقینه – اندخوی- شبرغان،پروژۀ ١٧٣ کیلومتری تورغندی – هرات، پروژۀ ٥.١١ کیلومتری چمن – سپین بولدک – مرحله یا فاز” 1 ” و همچنان فازِ “2” پروژۀ ٩٦ کیلومتری سپین بولدک – قندهار، سرک بغلان-بامیان، احیایی مجدد تونل و جاده سالنگ، تکمیل بخش های باقیمانده سرک حلقویی کشور و… اشاره کرد.

از جمله برنامه های دیگر، پیگیری جدی و تکمیل خطوط آهنی است که افغانستان را به کشورهای همسایه و منطقه وصل می کند و نیز برداشتن گام های عملی برای تحقق پروژه “یک کمربند یک راه” می باشد.

ترانزیت، ترانسپورت و رشد تجارت افغانستان

گشایش مسیر های متعدد ترانزیتی و ترانسپورتی، سبب رونق تجارت در کشور شده است؛ رشد مبادلات تجارتی میان افغانستان و کشورهای آسیای میانه در سالهای اخیر، بیش ازصد درصد بوده وشاخص های اقتصادی نشان میدهد، که این ارقام مبادلات تجارتی میان افغانستان  با کشورهای آسیایی مرکزی و هند، به سرعت و شدت رو به افزایش است. ارقام ارایه شده از میزان صادرات افغانستان نیز نشان میدهد که درسال ١٣٩٥، صادرات کشور سی درصد رشد داشته و بیشترصادرات کشور ما، از مسیرهای جدید ترانزیتی به کشورهای مقصد صورت گرفته است.

درحال حاضر، اتاق های مشترک افغانستان و کشورهای آسیای میانه، فعال هستند و بنادر اقینه و حیرتان، مزدحم تر از هر بندر دیگر افغانستان، نشان توسعۀ رو به رشد روابط اقتصادی و سیاسی میان افغانستان با این کشورهاست. ترکمنستان، ازبکستان، ترکمنستان و تاجکستان، درحال حاضر از عمده ترین شرکای تجاری، ترانزیتی و ترانسپورتی افغانستان درآسیایی میانه هستند.

مزیت مسیرهای متعدد برای افغانستان

افغانستان در زمان های گذشته، فشار سختی را به خاطر وابسته بودن به یک دهلیز تجارتی و ترانزیتی تحمل می کرد. متاسفانه این فشارها، درتناسب با نوعی روابط افغانستان با کشورهمسایه پاکستان، همواره بیشتر می شد؛ تا اینکه درسالهای اخیر و مخصوصا سال جاری، حتی قیودات و مقررات سخت تری را به تجار و اموال تجارتی افغانستان، تحمیل کرد.

تداوم فشار بر اقتصاد و تجارت افغانستان، سبب رونق بیشتر سایر دهلیزهای تجارتی افغانستان از جمله بندرچابهار،

دهلیز هوایی با کشور هندوستان و پررونق شدن مسیرها و بندرهای مشترک با کشورهای آسیایی میانه شد. درحال حاضر، افغانستان از لحاظ تجارتی به هیچ کشورخاص وابسته نیست و میزان و سطوح تجارت خود را متناسب با مزیت های مورد انتظار، با کشورهای مختلف دور و نزدیک تنظیم کرده است.

حجم صادرات افغانستان به کشورهای دور و نزدیک، نشان میدهد که سیاست گذاریهای ترانزیتی، به گونۀ موثر نتیجه داده، کمتر محتمل به نظر می رسد که درحال حاضر و یا آینده، بعضی کشورها بتواند گلوی افغانستان را به خاطر نیازهای ترانزیتی اش فشار بدهد.

درکنار این، کاهش مصارف حمل ونقل اموال صادراتی و یا وارداتی و همچنین تامین امنیت محموله ها از لحاظ زمان، بسته بندی و سلامت نیز از دیگر دستاوردها و مزیت های برخوردار شدن از مسیرهای متعدد ترانزیتی و ترانسپورتی برای افغانستان به حساب می رود.

يادداشت: این مقاله بيانگر نظر نویسنده است؛ پژواک در قبال آن مسووليتى ندارد.

Visits: 105