کسب علم و دانش و داشتن سیستم عملی و علمی برای تعلیم و تربیه افراد یک جامعه یکی از بنیادی ترین و مهمترین ارکان های ساختن یک جامعه سالم، مترقی و مرفه بوده که نبود ان باعث مشکلات بینادی در راستا رشد و ترقی جامعه شده و افراد جامعه را به انواع از مشکلات دچار میسازد. امروزه کشورهای مختلف جهان نظر به شرایط و امکانات دست داشته خویش میکوشند تا یک سیستم منظم و عملی را که جوابگوی نیازمندی های کوتا مدت، میان مدت و طویل المدت جامعه باشد را ایجاد و یا تقویت بخشند. در ایجاد و نگهداری چنین سیستم کارا و پویا عوامل مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و بشری دخیل و نقش فوق العاده مهمی را بازی مینمایید. البته نگرش و سهم گیری مردم جامعه در قبال تعلیم و تربیه فرزندان شان، توجه حکومت ها، اختصاص بودجه لازم، موجودیت ظرفیت های مسلکی و تخنیکی، تربیه کدرهای ورزیده، داشتن رهبری سالم در راس ارگان های تحصیلی و تربیتی، بهره برداری از میتود های جدید تعلیمی و استفاده از تکنالوژی امروزی از عموامل دیگری است که در راستای بهبود وضعیت تعلیمی و تربیتی نقش مهم و ارزنده را بازی مینماید.

شاگردان و محصلین امروز که همانا اینده سازان اینده هستند زمانی میتوانند که جامعه را بطرف رفاه و شگوفایی مادی و معنوی بکشاند که تعلیم و تربیه درست را مطابق نیازمندهای همان زمان اموخته باشند. با در نظر داشت مقدمه کوتا برگردیم به اصل مطلب که همانا نقد و بررسی سیستم و نصاب تعلیمی و تربیتی افغانستان شروع از دوره ابتداییه مکتب الی پوهنتونها است. اگر گویم که با خواندن ۱۲ سال مکتب ۱۲ سال عمر پر ثمرت را ضایع کرده یی حرف اشتباهی نگفته ام.

من از شما خواننده عزیز میپرسم که ایا در سیستم و نصاب تعلیمی و تربیتی مکاتب لیاقت و شایسته گی شاگردان مدنظر گرفته میشود؟ ایا شاگرد به اساس عشق و علاقه خویش میتواند مضامینی را انتخاب نمایید که در ان استعداد رشد فوق العاده دارند؟ ایا شاگرد در هر سال توانایی خواندن و فهمیدن ۱۰ الی ۱۵ مضامین مختلف را دارند؟ ایا خواندن و فهمیدن ده ها مضامین ضروری است؟ ایا شاگردان سهولت های کارهای عملی را در مکاتب دارند؟ ایا کیفیت تدریسی در مکاتب تاسف بار نیست؟ ایا شاگردان با فراغت از مکتب میتوانند بدون اماده گی کانکور و زحمات بیرون مکتبی به پوهنتون های کشور راه یابند؟ ایا فارغین مکاتب با وصف ۱۲ سال تحصیل و خواندن مکرر مضامین اجتماعی، ساینسی، هنری، ورزشی و بشری قادر به فهم سطحی ان مضامین هستند ؟ ایا با مطالعه این همه مضامین قرار است از شاگردان مکاتب نابغه های قرن بسازیم و یا هم جامع الکمالات؟ ایا با این شیوه ها و عملکردها بجز از افزایش کمی شاگردان چیزی دیگری حاصل خواهد شد؟ و بلاخره ایا اکثریت از فارغین مکاتب کشور را حد اقل میتوان به معنی حقیقی ان باسواد خطاب کرد؟

اگر جواب بلی است پس معذرت من را قبول کنید شاید تجربه عملی ۱۲ سال مکتب خواندن ام در اشتباه بوده است اما اگر جواب ” نه خیر” است پس باید قبول نمایم که مشکلات خیلی بنیادی و جدی در سیستم و نصاب تعلیمی مکاتب وجود دارد که نیازمند تغییرات بسیار عمیق و بنیادی میباشد. پوهنتونهای دولتی و خصوصی افغانستان نیز ازاین قاعده مستثنا نیستند. موارد چون کهنه بودن نصاب تعلیمی، تدریس مضامین غیر ضروری در رشته های مختلف، عدم استخدام کدرهای جوان و مسلکی، نبود استفاده از امکانات تکنالوژی مدرن، فقدان کارهای عملی و تجربویی، میتودهای مختلف تدریسی منحصر به فرد، مجبور شدن محصلین به تعقیب رشته خلاف علاقه شخصی، دخیل ساختن مسایل سیاسی، مذهبی، سمتی و زبانی در محیط علمی، دیکتاتوری و خود مختاری تعدادی از اساتید در پوهنتونها، عدم موجودیت فرصت های کاری بعد از فراغت و ده ها موارد دیگری است که سیستم و نظام تعلیمی را در سطح پوهنتونها دچار مشکلات بسیار جدی ساخته است.  

به میان اوردن تحول بنیادی در سیستم نیازمند توجه جدی حکومتداران است که با به اختیار گذاشتن امکانات از ظرفیت های موجوده استفاده و یک سیستم کارا و پویا را میان اورند که باعث رشد استعداد های جوانان فرزانه و با استعداد این سر زمین شده که نهایتا باعث رفاه،  شگوفایی و پیشرفت افغانستان عزیز خواهد شد. به مسولین و مقامات محترم سکتور تعلیمی و تربیتی عرض مینمایم که این شیوه ها و میتود های تیوریک قرون ۱۹ و ۲۰ چاره ساز شرایط امروزی نیست و شما نمیتوانید که مشکلات و چالش های قرن ۲۱ را با راه حل های کهنه حل نماید زیرا مشکلات، شرایط و چالشهای امروزی راه حلهای قوی و عملی امروزی را میخواهند.

برای حل این معضل و اماده ساختن قوای کار بشری که بتوانند با محیط عملی بیرون کنار بیایند و دروس خوانده شده در زندگی عملی، کاری و اجتماعی انها تغیرمثبت و چشمگیر ایجاد نماید هرچه عاجلترحکومت افغانستان خاصتا وزارت محترم معارف و تحصیلات عالی  یک کمیته و یا کمیسیون بزرگ را برای مدت ۵ سال با ترکیب متخصصین، استادان، محصلان، علما و دیگر اقشار مسلکی، تحصیل یافته و جهان دیده داخلی و خارجی تشکیل و امکانات لازم را اختیار این کمیسیون با پلان های کاری مشخص قرار دهند تا این کمیسیون و یا کمیته علمی تمامی مسایل تعلیمی و تربیتی مکاتب، پوهنتونها، انستیتوت و غیره نهادهای تعلیمی و تربیتی را به شکل بنیادی و اساسی بازنگری نمایند و یک سیستم کارامد، منظم، عملی و قابل تطبیق را برای حکومت پیشکش نمایند تا با عملی نمودن ان نظام عمومی تعلیمی و تربیتی افغانستان تغیر و نسل های جوان امروزی و اینده را با معیارات و ستندردهای جهانی تربیه نموده تا باعث ترقی و پیشرفت قوای بشری فغانستان که متظمن ترقی و پیشرفت کشور میباشند گردد.

يادداشت: این مقاله بيانگر نظر نویسنده است، پژواک در قبال آن مسووليتى ندارد.

Visits: 428