بشر مخلوق اجتماعی است که بر اساس شواهد تاریخی حدود سی هزار سال قبل از زندگی تک فردی به زندگی جمعی و اجتماعی روی آوردند. طی این مدت توانستند اکثر ابعاد پنهان جهان را آشکار، اندکی حقایق را پیدا و موجودات زیادی را رام و سرزمین‌های بیشتری را تسخیر و اختراعات جدیدی داشته باشند. از آن زمان تا کنون به صورت جمعی و اجتماعی زیست داشته‌اند و منافع خود را در زندگی گروهی و جمعی می‌دانند. شاید در طول تاریخ نادر اتفاقات رخ داده است که باعث تجرید بشر به شکل امروزی گردیده باشد. ویروس کرونا که در اواخر سال ۲۰۱۹ میلادی ظاهراً از شهر ووهان کشور چین شیوع پیدا کرد، طی مدت محدودی حدود دو صد کشور جهان را تحت تهدید، بیش از هفت صد هزار شهروندان کشورهای مختلف را مصاب و بیش از سی هزار تن را به کام مرگ کشانده است. بابت ترس از سرایت و شیوع بیشتر این ویروس کشنده و تا کنون لاعلاج، دولت‌ها مصمم بدان شدند تا مرزهای هوایی و زمینی خود را به روی رفت و آمد مسدود، کار و فعالیت را تعطیل، شهر و بازار را بسته و شهروندان را در خانه قرنطینه کنند. مدت قرنطینه در کشورهای مختلف، متفاوت است. در افغانستان از حدود دو هفته بدینسو تعدادی از ولایات به صورت کامل تحت قرنطین و تعداد دیگری به صورت نیمه قرنطین قرار دارند. در این سرزمین در کنار ترس از مبتلا شدن به ویروس کرونا، ترس از مرگ گرسنگی نیز بالاست. طبق آمار در حال حاضر ۵۴ درصد نفوس کشور تحت فقر قرار دارند و نیازمند نان و آب برای تغذیه هستند. با این همه تلاش دارند در خانه بمانند تا خود و دیگران را مصؤن نگهدارند. اما مسئله مهم این است، افرادی که یک عمر بیرون از خانه بوده‌اند و مصروف کار، تجارت، دفتر و در اوج ارتباطات نزدیک با دیگران، چگونه دوران قرنطینه را مراعات و ناملایمات آن را تحمل کنند. در این نبشته مختصر پیرامون بایدها و نبایدهای دوران قرنطینه خانگی می‌پردازم تا باشد رهنمودی مؤثر برای خوانندگان گردد.

برای اینکه در زمان قرنطینه خانگی مصروفیت سالم داشته باشیم تا باعث دلتنگی و ناراحتی‌های روانی نگردد، پیشنهاد می‌کنم که به موضوعات و مسائل ذیل خود را مصروف نمایید، چون از یک‌سو آموزنده و از سوی دیگر باعث شادی و مسرت روان انسان‌ها در چنین اوضاع می‌گردد:

1. مطالعه: آن عده افرادی که در قرنطینه خانگی به سر می‌برند و توانایی خواندن و نوشتن را دارند، بهترین سرگرمی سالم و مفید، مطالعه کتاب‌ها، مقالات و اشعار مورد علاقه‌شان می‌باشد. در حال حاضر هزارها نوع کتاب چاپی با قیمت ارزان و الکترونیکی به صورت رایگان در کمپیوترها و مبایل‌های دوستان مان وجود دارد که می‌توان از آن مستفید شد؛
2. نوشتن: قرنطینه فرصت مناسب برای نوشتن ایده‌ها، افکار، اندیشه‌ها و اندوخته‌های طول زندگی است. در این دوره می‌توان هر آنچه برای همنوعان مفید و مؤثر است در قالب مقالات تحلیلی، شعر، داستان، اندرز، متن سخنرانی و یا به هر نحوه که می‌توانید دیدگاه خود را به صورت بهتر انتقال دهید، نوشته و با دیگران شریک سازید. در صورتیکه به زبان انگلیسی یا هر زبان دیگری تسلط دارید، بهتر است کتاب و مقالات را از آن زبان به زبان رسمی کشور ترجمه و نشر کنید. بدین اساس مصروفیت سالم دارید و نیز دیگران از ترجمه شما مستفید خواهند گردید؛
3. در کارهای داوطلبانه و رضاکارانه سهم بگیرید: خوشبختانه در افغانستان روز به روز تعداد رضاکاران در حال افزایش است و فرهنگ رضاکاری اندک اندک ترویج می‌گردد. شما می‌توانید به صورت گروهی با رضاکاران جمعیت هلال احمر افغانی، وزارت صحت عامه، تشکل‌های رضاکار و یا به صورت انفرادی به عنوان یک شهروند با مسؤلیت به فعالیت‌های رضاکارانه بپردازید. می‌توانید از پاک‌کاری مقابل درب منزل تان شروع تا ناحیه و منطقه مسکونی تان را ضدعفونی کنید. برای همسایه و مردم گذر تان در مورد خطر ویروس کرونا و راه‌های وقایه آن معلومات ارائه کنید و در صورت ممکن برای نیازمندان غذا تهیه نمایید؛
4. یادگیری فنون جدید: در خانه ماندن شما را مجبور می‌سازد که آشپزی کنید، انواع غذا تهیه کنید، ورزش کنید، مطالعه کنید، فلم تماشا کنید، با اعضای خانواده بازی کنید و با خاطر راحت و زمان طولانی با آشنایان قدیمی و جدید و حتی دانشمندان جهان تماس برقرار کنید که خود باعث یادگیری فنون جدید از جمله آشپزی و ترتیب منزل می‌گردد؛
5. با کودکان برای یادگیری دروس مکتب و اخلاق اجتماعی کمک کنید: در این وضعیت که مکاتب و دانشگاه‌ها رخصت است، کودکان و جوانان فارغ از دغدغه مکتب و دانشگاه اند، بهتر است که تلاش شود کتاب‌های کودکستان و مکتب و اخلاق اجتماعی برای کودکان مطابق ظرفیت شان، آموزش داده شود؛
6. همکاری با فامیل جهت تهیه غذا و سایر امورات زندگی: با همکاری جهت تهیه غذا و تنظیم خانه با فامیل در ضمن اینکه طرز تهیه غذاهای متفاوت را یاد می‌گیرید، محبت و حس دوستی نیز میان اعضای خانواده بیشتر می‌گردد و خوب‌تر می‌توان درک کرد که اعضای فامیل همه روزه دارند چی کارهای سخت و دشوار را انجام می‌دهند که از چشم ما پنهان است و متأسفانه تا حال متوجه آن نشده بودیم که بابت همه لطف و احسان شان سپاسگزاری کنیم؛
7. با نیازمندان همکاری کنید: در صورت که توان مالی دارید، واجب است تا برای همسایه گرسنه تان، نان و آب تهیه کنید. در مورد کمک به نیازمندان در ادبیات دینی تأکید صورت گرفته و نیز فطرت انسانی ایجاب می‌کند تا همنوع خود را تا حد ممکن همیاری کرد؛
8. نماز و عبادات را به وقت مناسب آن انجام دهید: نماز فرض الهی است و تارک آن از دیدگاه اسلام گنهکار محسوب می‌گردد. اداء نماز و عبادات باعث رضای خداوند (ج) رحمان می‌گردد و نیز باعث راحتی روح و روان انجام دهنده آن می‌شود. بنابراین، در تمام اوقات بدان باید پایبند بود و به خصوص در اوضاع دشوار و نابسامانی‌ها باید عبادت کرد و به الله (ج) بی نیاز پناه برد؛
9. خانه خود را ضدعفونی کنید: با استفاده از مواد مخصوص تمام بخش‌های خانه که قابل لمس هستند و همیشه با آن در تماس هستید، مانند دستگیر دروازه، کلکین، الماری، بالکن، وسایل آشپزخانه، حمام، دستشوی، حتی تلویزیون، کمپیوتر و مبایل خود را ضدعفونی کنید؛
10.  با اعضای خانواده و فامیل، تلویزیون تماشا کنید و برنامه‌های آموزنده یوتیوب را مشاهده کنید. با تماشای تلویزیون و برنامه‌های چینل یوتیوب از یک‌سو برای تان سرگرمی ایجاد می‌گردد و از سوی دیگر می‌توانید چیزهای جدیدی در مورد زندگی، تکنالوژی و جهان بیاموزید؛
11.  توصیه‌های سازمان صحی جهان و وزارت صحت عامه کشور را در مورد ویروس کرونا پیگیری و مطابق رهنمودهای آنان عمل کنید. از آنجایکه ویروس کرونا جدید است و چند ماهی از پیدایش آن نمی‌گذرد، بناءً ابعاد ابتلا و درمان آن تا کنون واضح نیست و همه روزه دانشمندان صحی جهت شناخت بهتر آن کار دارند و دو نهاد متذکره اطلاعات جدید از پیشرفت‌ها و شیوه‌های وقایوی و درمانی آن نشر می‌کنند؛
12.  در صورت ممکن با دوستان خود از طریق تماس صوتی یا تصویری صحبت کنید و جویای احوال شان شوید. با این کار، دوستان تان از شما خرسند می‌شوند و شما نیز برای خود سرگرمی ایجاد کرده اید؛
13.  در صورت فراهم بودن مکان در خانه ورزش کنید: ورزش باعث سلامتی جسمی و روحی انسان‌ها می‌گردد و در برابر ویروس‌ها و امراض بدن را مقاوم می‌سازد. بنابراین، اگر امکانات وجود دارد بهتر است در خانه ورزش کنید. نوعیت ورزش بسیار مهم نیست. اگر وسایل مخصوص ورزشی در دسترس نیست، می‌توانید با استفاده از راهنمایی‌های ورزشی چینل یوتیوت، نرمش بدن انجام دهید؛
14.  روزانه ۲۰ دقیقه خلوت اختیار کنید و به تفکر بپردازید: با این عمل شما قادر خواهید شد که خودِ ناشناختۀ خود را کشف کنید. عمیق شوید و بیندیشید که من کی هستم؟ از کجا آمده‌ام؟ برای چی آمده‌ام؟ مسؤلیت و رسالت من در این دنیا چیست؟ به کجا روان هستم؟ گذشته من چگونه بوده است؟ اهداف و برنامه‌های آینده من چیست؟ روابط من با خانواده، اقارب، دوستان و همکارانم چگونه بوده است و چطور می‌توان آن را بهتر ساخت؟ از گذشته چی درس‌های باید گرفت و امروز و فردا چگونه گام گذاشت تا به قله‌های شامخ مؤفقیت رسید.

موارد مختصر در حد گنجایش یک مقاله در این‌جا بیان گردید. شما می‌توانید از دوران قرنطینه در کنار این موارد، فعالیت‌های مفید و مؤثر دیگری را نیز انجام دهید تا باشد خود آگاه شوید و نیز با بیرون رفتن از خانه، باعث درد و رنج دیگران نگردید.

این که همه ما جبراً قرنطینه شدیم، حکمت و اسراری در آن نهفته است که می‌توان آن را باهمی بعد از سال‌ها بی‌همی نامید. سالیان طولانی، شوهر و خانم، خواهران و برادران، اعضای یک فامیل و اقارب با وجود داشتن درد و درمان مشترک، اهداف و رویاهای مشترک، اما از هم دور و مصروف کار، تجارت، دفتر، سفر، تحصیل و… بودند. اینک زمان آن فرارسیده تا باهم باشیم. ایده‌ها، دیدگاه‌ها، درد دل‌ها، خاطرات گذشته، محبت و صدها ناگفته‌های دیگر را باهم شریک کنیم و تجدید پیمان باهم زیستن و انسانی زیستن نماییم. به این بیندیشیم که خداوند (ج) رحمان و طبیعت چی نعمات بزرگی را در اختیار ما قرار داده و اما قدر‌اش را ندانستیم و مغرور و متکبر گام گذاشتیم!  

چی نباید کرد

1. از خانه الی ضرورت مبرم نباید بیرون رفت: بهتر است که در صورت ناگزیری روز یک‌بار با استفاده از ماسک، دستکش و سایر لوازم بهداشتی، بیرون بروید و تمام اشیاء مورد نیاز خانواده را تهیه و سریع برگردید؛
2. در تجمعات و جاهای مزدحم نباید شرکت کرد: چون ویروس کرونا بیشتر از فرد به فرد در فاصله نزدیک انتقال می‌کند که در مکان‌های مزدحم، درصد مبتلا شدن به آن بالاست؛
3. با افراد مشکوک به ویروس کرونا نباید تماس نزدیک برقرار کرد: همانطوریکه قبلاً ذکر شد، یکی از طرق انتقال سریع ویروس کرونا، تماس مستقیم با افراد مبتلا به این ویروس است. جهت حفظ جان خود، خانواده و هموطنان تان از آنان فاصله بگیرید و هرچه عاجل به مسؤلین صحی اطلاع دهید تا به درمان آن شخص اقدام گردد؛
4. از پرخاشگری بپرهیزید: در دوران قرنطینه در خانه ممکن از سوی اعضای فامیل یا کودکان مواردی رخ دهد که باعث ناراحتی شما شود. در برابر آن صبور باشید و به‌روی ناملایمات زندگی لبخند بزنید. این فرصت باهمی است و باید قدر آن را دانست. شاید فردایی نباشد و فرصت برای لبخند دیگری مساعد نگردد؛
5. از استفاده غذاهای غیرصحی بپرهیزید: غذاهای غیرصحی نباید در هیچ زمانی مورد استفاده قرار گیرد، به ویژه در وضعیت کنونی که ویروس کرونا در حال گسترش است و هر لحظه امکان انتقال آن از طریق هر شی به خصوص غذا متصور و ممکن است؛
6. ناامید نباید بود و به روزهای روشن فکر کنید: امید برای فردای بهتر، یکی از نعمات الهی است که بدون آن زندگی دشوار می‌گردد. زندگی فراز و نشیب‌های فروانی دارد. گاهی صعود و گاهی هم سقوط. و اما در هر شرایط باید مبارزه کرد و برای فردای روشن و بهتر امیدوار بود. افغانستان بیش از چهل سال جنگ و بدبختی را سپری کرد و همه روزه دارد با نابسامانی‌ها دست و پنجه نرم می‌کند. همه ما انتظار داریم و امیدوار هستیم که روزی آفتاب صلح طلوع و ستاره جنگ و بدبختی غروب کند. در مقابل ویروس کرونا نیز باید چنین امیدوار بود و برای محو آن اندیشید و در حد توان در مقابل آن مبارزه کرد؛
7. از اعتیاد به مواد مخدر دوری کنید: تجرید و خانه نشینی بابت ترس از ویروس کرونا، ممکن فکری ناسالمی به ذهن راه دهد و انسان‌های سست اراده را وادار به استعمال مواد مخدر کند. اما باید دانست که پناه بردن به مواد مخدر، درمان درد نیست، بلکه افزودن به دردهاست. ویروس کرونا روزی از بین خواهد رفت و دوران قرنطینه نیز به پایان خواهد رسید و اما اعتیاد با شما همچنان باقی خواهد ماند که از این ناحیه در تمام عمر رنج خواهید برد. بناءً بهتر است آگاه بود و راه درست را انتخاب کرد.

موارد مختصر در حد حوصله مقاله حاضر در مورد نبایدهای دوران قرنطینه خانگی در بالا ذکر گردید. شاید صدها مورد دیگری وجود دارد که نباید انجام داد و یا به شیوه مناسب انجام داد، تا از دوران قرنطینه بتوان استفاده بهینه کرد. شما می‌توانید بیشتر مطالعه کنید و ابعاد پیچیده ویروس کرونا و راه‌های وقایه و درمان آن را بدانید.

تأثیری ویروس کرونا بر روابط اجتماعی

از زمان شیوع ویروس کرونا و اطلاع اینکه این ویروس از طریق تماس مستقیم فرد به فرد توسط دست دادن، در آغوش گرفتن، بوسیدن، سرفه کردن و حتی نزدیک شدن بیش از فاصله یک متری، احتمال مصاب شدن وجود دارد، انسان‌ها دارند کم کم از هم فاصله می‌گیرند و روابط اجتماعی شکل و رنگ تازۀ به خود گرفته است.

در افغانستان از قدیم رسم بر این بوده که هرگاه با دوستان و آشنایان خود مقابل می‌شویم، دست بدهیم و او را در آغوش بگیریم. این نمادی از محبت و دوستی متقابل است. در محافل، برنامه‌ها، تفریح، سفر، عبادات، شب‌نشینی‌ها، مهمانی‌ها، میله‌ها و ملاقات‌ها باهم می‌نشستیم و می‌حرفیدیم. متأسفانه بعد از شیوع ویروس کرونا در افغانستان، دیگر آن حال و هوای سابق روابط اجتماعی برهم خورده است و تمام مردم تلاش دارند تا از همدیگر فاصله بگیرند و در خانه بمانند. حتی ترس از شیوع ویروس کرونا، خانه خدا (کعبه)، اکثر مساجد، معابد و عبادت‌گاه های ادیان مختلف جهان را تعطیل کرده است و بیشتر عبادات در داخل خانه‌ها صورت می‌گیرد.

معلوم نیست که ویروس کرونا چی زمانی از بین خواهد رفت و واکسین یا داروی برای آن ساخته خواهد شد؟ و اما آشکار است تأثیر که به روی روابط اجتماعی افراد گذاشت، سالیان زیادی ادامه خواهد داشت و شاید هم به همین رویه بشر امروزی عادت کنند و این روابط اجتماعی جدید برای خود در جوامع جا باز کند.

Visits: 29