در هفتۀ جاری، دهلیز ترانزیتی و تجارتی راه لاجورد، رسماً با ارسال محموله های صادراتی از افغانستان، توسط رییس جمهور و نمایندگان پنج کشور عضو این مسیر افتتاح می گردد. ایجاد این مسیر ترانزیتی- تجارتی، از ابتکارات افغانستان به حساب می رود که بعد از مذاکرات متعدد، سرانجام در هفتمین اجلاس پروسه استانبول قلب آسیا، به امضای مقامات کشورهای عضو رسید.

 

پیشینه

راه لاجورد به ابتکار افغانستان طرح و با کشورهای ذيدخل در میان گذاشته شد که منحیث یک طرح افغانی از سوی کشورهای منطقه مورد استقبال قرار گرفت. اولین نشست تخنیکی گروپ کاری، روی طرح موافقت‌نامه همکاری‌های پنج‌جانبه راه لاجورد به تاریخ ٢٤ عقرب ١٣٩٣ در مقر وزارت امور خارجه کشور ترکمنستان دایر شد.

سرانجام پس از چهار سال مذاکره بین کشورهای عضو، موافقت‌نامه بهره‌برداری از راه لاجورد میان وزیران امور خارجه کشورهای افغانستان، ترکمنستان، ترکیه، گرجستان و معاون اول شرکت‌های سهامی راه‌های آهن آذربایجان، در پایان هفتمین نشست همکاری‌های منطقه‌یی (ریکا) به امضا رسید.

راه لاجورد در حقیقت احیای راه ابریشم قدیم بوده که قدامت آن، به حدود ٢٠٠٠ سال قبل از امروز برمی‌گردد و از این طریق و به صورت عمده، لاجورد و سایر سنگ‌های قیمتی افغانستان به کشورهای قفقاز، روسیه، بالکان، اروپا و شمال افریقا منتقل می‌گردید.

 

مشخصات دهلیز ترانزیتی راه لاجورد:

مسیر ترانزیتی آسیا – اروپا که راه لاجورد خوانده می‌شود، حدود ١٨٠٠ کیلومتر طول دارد و از مسیر ترکمنستان، آذربایجان و گرجستان، به دریای سیاه و بعد با گذشتن از ترکیه، افغانستان را به آب‌های آزاد وصل‌ می‌کند.

این مسیر ترانزیتی، از بنادر آقینه و تورغندی در افغانستان آغاز، به بندر ترکمن‌باشی ترکمنستان ختم شده و سپس از مسیر شهر باکوی آذربایجان، به منطقه تفلیس گرجستان وصل می‌شود و از تفلیس نیز به طرف قارس ترکیه می‌رود و از آنجا به استانبول و بعد به اروپا وصل می‌گردد.

ترانزیت اموال از مسیر ترکمنستان، آذربایجان، گرجستان و ترکیه از طریق جاده و خط‌آهن، مناسب‌ترین راه تجارت میان افغانستان، آسیای میانه، قفقاز، بالکان و اروپای مرکزی بوده و وسیله مؤثر برای وصل آسیای جنوبی به کشورهای اروپایی به حساب می‌رود.

این مسیر یکی از کوتاه‌ترین، مطمئن‌ترین و ساده‌ترین راه‌ها برای افغانستان شناخته شده؛ زیرا از مرز افغانستان تا بندر ترکمن‌باشی ترکمنستان، هم جاده و هم خط‌آهن وجود دارد. از باکو به قارس و استانبول هم جاده وجود دارد و هم خط‌آهن.

 

اهمیت و مزایایی راه لاجورد برای افغانستان

الف – بعد اقتصادی:

 

1. کاهش زمان و هزینه تجارتی:

ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که از طریق راه لاجورد، کالاهای تجارتی، سه تا چهار روز زودتر از سایر مسیرهای ترانزیتی به اروپا انتقال یافته و هزینه انتقال آن نیز حدود یک الی دو هزار دالر در هر موتر لاری کاهش خواهد یافت.

طبق برخی ارزیابی‌های تخنیکی، انتقال هر لاری اموال تجارتی افغانستان، از مرز تورغندی تا قارس ترکیه (دو هزار و ۲۰۰ کیلومتر)، حدود سه هزار و ۲۰۰ دالر هزینه خواهد داشت که در مقایسه با انتقال اموال از طریق بنادر پاکستان بسیار کمتر و از لحاظ زمانی نیز کوتاه‌تر خواهد بود.

 

1. رفع موانع گمرکی و ترانزیتی:

مشکل ترانزیتی، مهم‌ترین چالش مناسبات منطقه‌یی افغانستان در گذشته بوده است؛ اما با موافقت‌نامه راه لاجورد، در راستای هماهنگ‌سازی موضوعات گمرکی، تسهیلاتی گمرکی و همچنین سایر تسهیلات به تاجران و سرمایه‌گذاران، اقدامات لازم اتخاذ شده است. از جمله:

• موترهای افغانستان می‌توانند برای بارگیری و تخلیه اموال بدون موانع گمرکی، داخل خاک هر یک از این کشورها شوند؛
• تجارت، ترانزیت و ترانسپورت دوجانبه و چندجانبه میان کشورهای امضاکنندۀ راه لاجورد گسترش می‌یابد؛
• با عضویت کشورهای بیشتر، امکان دسترسی افغانستان به بحر، بیش از گذشته می‌شود؛
• کشورهای ذيدخل، هیچ نوع تعرفه و یا محدودیتی بالای کالای افغانی نمی‌گذارند و حتی برای ترانزیت کارگوهای افغانستان، سهولت بیشتری ایجاد می‌نمایند؛
• قیمت ترانزیت و تجارت با این کشورها پایین می‌آید؛
• افغانستان می‌تواند از خطوط آهن و کشتی این کشورها استفاده کند.
•  

1. بازارهای بیشتر برای محصولات افغانی:

این مسیر، افغانستان را با عبور از آسیا به بخش اروپایی کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق، کشورهای غربی و از طریق دریای مدیترانه به شمال افریقا و کشورهای جنوب اروپای غربی وصل می‌سازد. همچنین دریای کسپین در مسیر این راه قرار دارد که افغانستان را به روسیه و شمال ایران وصل خواهد کرد.

به همین دلیل، این مسیر به تولیدکنندگان داخلی کمک می‌کند تا بازارهای مناسب، بیشتر و جدیدتری را در کشورهای عضو و کشورهای خارج این مسیر پیدا کند.

 

1.   تهیه مواد ارزان برای واردات:

دهلیز راه لاجورد فرصت‎‌های تازه و وسیع را برای پیدا کردن محصولات ارزان و باکیفیت برای واردات در افغانستان فراهم می‌کند.

 

1. افزایش عواید ترانزیتی:

با بهره‌برداری از راه لاجورد، افغانستان به چهارراه ترانزیت منطقه‌یی و بین‌المللی مبدل خواهد شد که عواید قابل توجهی را به دست خواهد آورد.

 

1. تعدد شرکای ترانزیتی و تجارتی افغانستان:

بهره‌برداری از این مسیر تجارتی – ترانزیتی، نه‌تنها باعث رونق اقتصادی در میان کشورهای منطقه می‌شود، بلکه باعث رونق تجارت و فعالیت تجاری با کشورهای اروپایی نیز خواهد شد.

استفاده از این مسیر، اهمیت بسزایی در جهت رونق تجارت و اقتصاد کشور داشته، زمینه‌های مساعدی را در عرصه سرمایه‌گذاری‌ها، انتقال اموال، اشتغال‌زایی و رشد تولیدات مهیا خواهد ساخت و افغانستان به طور گسترده از این راه تجاری سود خواهد برد؛ زیرا کشورهای عضو تعهد سپرده‌اند که هیچ نوع تعرفه یا محدودیت دیگری را بر اموال و امتعه تجارتی افغانستان وضع نخواهد کرد.

 

ب- ابعاد سیاسی – امنیتی:

بهره‌برداری از مسیر راه لاجورد، به افغانستان کمک کند تا در تعاملات منطقه‌یی و بین‌المللی، از نقطه قوت وارد شود و نیز برای تنظیم امور داخلی و ایجاد ثبات در سطح ملی گام‌های بیشتری بردارد.

به عبارت دیگر، به هر میزان که  راه جدید ترانزیتی – تجارتی بین‌المللی که برای افغانستان فراهم می‌گردد، افغانستان به همان اندازه قدرت بیشتر برای عرضه خدمات و ثبات ملی به دست می‌آورد و نیز وابستگی ما از مسیرهای نیمه‌سیاسی کاهش پیدا نموده و مسیر ترقی  و رشد اقتصادی را طی خواهد نمود.

همچنین، این طرح در راستای سیاست‌ھای اقتصادی حکومت وحدت ملی، جهت بسیج کشورهای همسایه به ویژه کشورھای حوزه قفقاز و بالکان برای ایجاد یک همگرایی اقتصادی و منطقه‌یی شکل گرفته و اکنون عملیاتی شده است، که پیام مهم برای منطقه و جهان دارد.

 

يادداشت: این مقاله بيانگر نظر نویسنده است، پژواک در قبال آن مسووليتى ندارد.

Views: 91