زن ستیزی یا حس تنفر از زن؛ نوعی پدیدهٔ اجتماعی است که در آن، زنان مورد تبعیض و یا تنفر واقع گردیده، و یا غیرقابل اعتماد دانسته می‌شوند. زن‌ستیزی؛ در پیوند با خشونت علیه زنان است. چنانکه آدرین ریچ، زن‌ستیزی را «دشمنی و خشونت سازمان‌یافته، نهادینه‌شده و شکل عادی به‌خود گرفته علیهه زنان» تعریف می‌کند.

احساس تنفر از زن، فقط بخاطر زن بودن است. تنفر از زن، ازلحاظ بیداد اجتماعی در جوامع مردسالاری اهمیت فراوانی دارد. تنفر از زن؛ به طریقه های مختلف از قبیل فکاهی، شعر، کلماتى که تمسخر و استهزا علیه زنان را نشان می دهد، تا آزار جنسی، آزار روحی_روانی  وخشونت علیه زنان نمودار می شود.

زن‌ستیزی در جوامع گوناگون و در دورترین نقاط تاریخ مشاهده شده است. برخی حتی زن ستیزی را کهنه‌ترین نوع تبعیض در تاریخ بشری دانسته‌اند. زن ستیزی؛ محدود به یک قوم، نژاد، قشر و دین نمی شود، بلکه در تمام اقوام، نژادها، قشرها و اکثر ادیان در تاریخ قابل مشاهده است. بطور نمونه، در این شعر فردوسی بخوبی می توان زن ستیزی را در ادبیات فارسی درک کرد:

“زن و اژدها هردو در خاک به

جهان پاک ازین هردو ناپاک به”

همینطور زنده به گور کردن دختران در فرهنگ و تاریخ اقوام عرب، نمونه های بارزى از زن ستیزی است.

اما زن ستیزی در افغانستان را می توان با جان و دل احساس کرد و فهمید. خشونت بر علیه بانوان رنج کشیدۀ افغانی را می توان همه روز و در هر کجای این ظللمت کده مشاهده کرد، که با بینی بریدن زنان، تا تیزاب پاشیدن بر روی زنان، تجاوز گروهی بر زنان، بستن مکاتب به روی زنان در اکثر مناطق افغانستان و ازداج های اجباری، عینیت می یابد.

تنفر از زن در افغانستان را، بایک شعرخانم نغمه یکی از آوازخوانان زن درافغافغانستان، بخوبی می شود احساس کرد:
به قول زن مرو ای مرد هوشیار
مزار زن مزار بی شفایه
ویا باضرب المثل هزارگی که می گوید: که عقل زن دربوربین پایش است.
بخوبی احساس می شود نفرت از زن در تنفر زن از زن وتنفر زن از خود بخاطر زن بودن بصورت روز افزونی توجه زن ستیزان ونهاد های مدافع حقوق زنان را بخود جلب نموده است وهرکسی در این جامعه مرد سالار تنفر خود را نسبت به زن به نحوی نشان می دهد وغافل از اینکه زن یا مادر است، یاخواهر است، یاهمسر!Top of Form

“مزن دریه که دریه بی صدایه
به قول زن مرو زن بی وفایه
به قول زن مرو ای مرد هوشیار
مزار زن مزار بی شفایه
ویا باضرب المثل هزارگی که می گوید: که عقل زن دربوربین پایش است.
بخوبی احساس می شود نفرت از زن در تنفر زن از زن وتنفر زن از خود بخاطر زن بودن بصورت روز افزونی توجه زن ستیزان ونهاد های مدافع حقوق زنان را بخود جلب نموده است وهرکسی در این جامعه مرد سالار تنفر خود را نسبت به زن به نحوی نشان می دهد وغافل از اینکه زن یا مادر است، یاخواهر است، یاهمسر!

به قول زن مرو ای مرد هوشیار

مزار زن مزار بی شفایه”

 

نفرت از زن؛ در تنفر زن از زن و تنفر زن از خود بخاطر زن بودن، بصورت روز افزونی توجه زن ستیزان ونهاد های مدافع حقوق زنان را به خود جلب نموده است وهرکسی در این جامعه مرد سالار، تنفر خود را نسبت به زن به نحوی نشان می دهد.

اگر به درازای تاریخ این کشور نگاه کنیم، کمتر زن را می يابیم که بر این ملک فرمان روایی کرده باشد؛ و لی اشعار، ضرب المثل ها و داستان های افغانی، سر شار از زن ستیزی است.

بخاطر دارم دوران کودکی ام را؛ زمانى که مادرم برای مان افسانه تعریف میکرد، بدون استثناء در تمام قصه های مادرم یک پیرزن مکار وجود داشت و قهرمان داستان بالاخره یک مرد بود. همچنین ضرب المثل های رایج در بین مردم مان سر شار از  زن ستیزی است؛ برای نمونه به این ضرب المثل هزارگی توجه کنید: “عقل زن ده بند پیچه شی استه”

در نگاهی به رمانها، داستانها، فیلمنامه‌ها و نمایشنامه‌های سده بیستم و بیست و یکم نیز هنوز مردها را سوار بر اسب قدرت میبینم. یعنی هنوز همان حالت حضور زنان به منظور ایجاد کنش های عشقی و بهره گیری از جذابیت های ظاهرانه آنان به جای خود باقی است، و شعرای ما هنوز برای سینه های اناری و لب های میگون زنان شعر میسرایند.

     این فرهنگ زن ستیز، چنان بر مردم تأثیر کرده که هنوز ما باور نداریم که یک زن، بتواند بر مردم ولایت کند؛ نمونۀ آن را در ولایت غور و دایکندی می بینیم؛ یک عده در دایکندی خیمه تحصن بر پاکردند که چرا یک زن، برای ما والی مقرر شده و علمای غور نیز طی قطعنامه ای، تنفر شان را نسبت والی شدن بانو سیما جوینده نشان دادند، که تا امروز این مخالفت ها جریان دارد. انیسه رسولی، نخستین زنی که در تاریخ افغانستان برای اولین بار به به عضویت دادگاه عالی افغانستان از سوی ریس جمهور معرفی شده بود، از سوی مجلس نمایندگان افغانستان رای تأیید نگرفت.

به گفته ریس جمهورغنی: “فکر زن‌ستیزی در نسل نو ما بدبختانه هنوز حاکم است. تعلیم‌یافته ‌ترین افراد ما بعضی اوقات زن‌ستیزترین است”. این ضرورت به تغییر بنیادی و بحث بنیادی دارد.

   اما در اخیر اگر به نسل نو پیامِ داشته باشم، پیام من این است که ما باید بر این فرهنگ زن ستیزی غالب شویم و فکر زن ستیزی را از سر خود بیرون کنیم؛ چون زن یا مادر است، یا همسر است، یا خواهر است.

 

يادداشت: این مقاله بيانگر نظر نویسنده است، پژواک در قبال آن مسووليتى ندارد.

Views: 276