غیر ممکن است که از سازمان سارک یاد شود و رقابت بین دو رقیب دیرینه پاکستان و هندوستان را به یاد نیآورید سازمان همکاری های منطقوی جنوب آسیا به ابتکار ضیا الرحمن رئیس جمهور کشور بنگلادیش و به همکاری کشورهای منطقه جنوب آسیا ایجاد گردید در این سازمان ۸ کشور شامل است که عبارت اند از افغانستان؛ بنگلدیش؛ پاکستان؛ هندوستان؛ نیپال؛ سریلانکا؛ مالدیف و بوتان میباشد تنها سازمان منطقه ای است که در بین خود دور و با دیگر کشورها نزدیک است بطور مثال افغانستان میتواند به آسانی از طریق پاکستان کالاهای تجارتی خویش را به هند و کشورهای جنوب آسیا صادر کند اما بنا به رقابت منفی کشورهای عضو این سازمان افغانستان ناچار از دهیلز هوایی استفاده نموده تا با هند صادرات نمایند همچنان پاکستان بنا به خصومت دیرینه که با هند دارد چای را از هندوستان که نزدیکترین و یکی از بزرگترین تولید کننده چای است وارد نمیکند و با هزینه بسیار زیاد از کشورهای افریقای وارد میکند.

 با اشتراک افغانستان به این سازمان منطقوی در سال ۲۰۰۷ خوشبینی به وجود آمده بود که افغانستان میتواند نقطه وصل بین کشورهای جنوب آسیا و کشورهای آسیای میانه شود اما هنوز فقط به صفت یک رویا باقی مانده است با وجودیکه کشورهای آسیای میانه مانند ترکمنستان؛ تاجکستان؛ ازبکستان؛ قرغیزستان و قزاقستان ظرفیت صادرات انرژی برق و گاز را دارد اما با پروژه های انتقال انرژی های متذکره هنوز جامع عمل نپوشیده است با این وجود پروژه انتقال گاز تاپی که از ترکمنستان – افغانستان – پاکستان  میگذرد و به هند ختم میشود سال پیش توسط روسای کشورهای عضو تاپی کار آن افتتاح شد اما هنوز زود است که قضاوت کنیم که این پروژه به موفقیت میرسد یا نه حتی اگر این پروژه تکمیل و عملا اجرایی شود باز سایه رقابت دو همسایه رقیب پاکستان و هند یکی از خطرات این پروژه میباشد و اگر تنش بین این دو کشور زیاد شود کدام گرانتی وجود ندارد که باعث ممانعت انتقال گاز توسط پاکستان شود چنانچه با افزایش تنش بین پاکستان و هند بعد از حمله گروه تروریستی در کشمیر تحت کنترول هند این دو کشور دست به اقدامات زدند که یک دیگر خود را ضربه بزنند هند با ممانعت تجارت با پاکستان و همچنان پاکستان با بسته نمودن خط هوایی افغانستان به هند از طریق پاکستان باعث نگرانی در اجرایی شدن پروژه تاپی شده است.

 سازمان سارک دو چالش سرحدى عمده را در خود دارد که همیشه باعث تنش بین این کشور ها میباشد یکی آن کشمیر خط کنترول بین پاکستان و هندوستان میباشد و دیگر خط مرزی دیورند بین افغانستان و پاکستان میباشد و هر دو چالش باعث سردی روابط بین این کشورها شده است و از سوی دیگر هند و پاکستان همیشه کوشش مینماید که حکومت افغانستان را تحت نفوذ خود داشته باشد هند در جریان ۱۷ سال گذشته از حکومت افغانستان حمایت های مالی و سیاسی نموده و از طرف دیگر پاکستان به گروه های تروریستی مخالف حکومت افغانستان پناه گاه داده و از آنها حمایت مالی و سیاسی نموده است همچنان هند بندر چابهار- ایران را جهت دسترسی افغانستان به آبهای بحری حمایت مالی نموده تا دیگر افغانستان از این ناحیه متکی به پاکستان نباشد همچنان با روی کار آمدن حکومت وحدت ملی به رهبری اشرف غنی، افغانستان اتکا خود را از مواد اولیه به پاکستان ختم نموده و متمرکز به آسیای میانه و ایران ساخته است که خود بیانگر چالش در بین کشورهای سازمان سارک است.  دیگر چالش عمده در بین کشورهای سازمان سارک شبکه های تروریستی است که مخصوصا در پاکستان مرکزیت داشته و در افغانستان؛ بنگلدیش و هند فعال میباشند و در بین کشورهای سازمان سارک یک اجماع نظر جهت مقابله به این گروه های تروریستی ندارند و حتی نظر به ادعای هند و افغانستان پاکستان از این گروه ها استفاده ابزاری جهت تامین منافع خویش مینماید.

سازمان سارک یک سازمان است که با محوریت هندوستان میچرخد چون هندوستان توانسته با تمام کشورهای عضو این سازمان به استثنا پاکستان روابط خوب ایجاد کند و خود را به این کشورها نزدیک کند همچنان هند با داشتن قدرت نظامی و اقتصادی قابل ملاحظه که در جنوب آسیا دارد تمام فعالیت های سازمان سارک را تحت تسلط خود در آورده است بطور مثال در طول تاریخ این سازمان برای اولین بار بعداز تنش بین پاکستان و هند به درخواست هند و حمایت سه کشور دیگر افغانستان؛ بنگلدیش و بوتان نزدهمین جلسه این سازمان که قرار بود در پاکستان برگزار شود بایکات شده و باعث شد که جلسه نزدهمین آن فسخ شود.

در نهایت سارک با وجود خلا های که دارد یک چوکات و پلتفورم برای گفتگوهای تمام کشورهای عضو بشمول کشورهای رقیب مانند پاکستان و هندوستان میباشد. همچنان سارک درقسمت روابط فرهنگی فعال است و یک پوهنتون بزرگ تحت حمایت همین مجمع در دهلی نو فعالیت میکند. اگر اجماع نظر در بین کشورهای سازمان سارک به وجود بیاید میتواند چالش های بزرگ را حل کند مانند امنیت؛ مبارزه به شبکه های تروریستی و همچنان انکشاف تجارت و تطبیق پروژه های بزرگ اقتصادی مانند پروژه انتقال گاز تاپی از آسیای میانه به جنوب آسیا با گرانتی های بین المللی میتواند منافع کشورهای جنوب آسیا را گره زده و روابط آنها را نزدیک بسازد.

يادداشت: این مقاله بيانگر نظر نویسنده است، پژواک در قبال آن مسووليتى ندارد.

منابع:

Contemporary South Asia 2015-16(21/01/2015)

University  By eGyanKosh, IGNOU

Afghanistan by Tomislav Delinic and Nishchal N. Pandey

Visits: 175