از٢٠٠١ بدینسو، تلاشهای وسیعی برای مدیریت آب و زمین به منظور تقویت و توسعۀ سکتور زراعت در کشور جریان دارد؛ نهادهای داخلی افغانستان با همکاری های کشورها و سازمان های بین المللی، تلاش کرده اند که هرسال بخش بیشتری از زمین های بایر را تحت آبیاری قرار دهند، آبیاری زمین های کم آب رابهبود ببخشند ویا ازطریق اصلاح بذرها، ترویج تکنالوژی زراعتی و گسترش زراعت مدرن، به توسعه و بهبود این سکتور، گام های لازم را بردارند.

زراعت افغانستان با چالشهای جدی نیز دست به گریبان است؛ کاهش مداوم میزان بارندگی، تکرار خشکسالی، ابتلا به آفات گسترده زراعتی، کمبود نیروهای انسانی ماهر وپایین بودن زراعت مکانیزه و تجهیزات زراعتی، بخشی از این چالش هاست. هرچند میلیون ها دالرازطریق بودجه داخلی ویاهمکاریهای بین المللی برای مقابله با این مشکلات مصرف شده، ولی هنوزهم این چالشها تاثیرات ناگواری براین سکتور می گذارد.

از طرف دیگر، افغانستان دربخشهايی ازمحصولات زراعتی مانند کشت زعفران، پنبه ومیوه جات ونیزدر مدیریت آب ها، زمین وروشهای نوین زراعتی، شاهد پیشرفت های خوبی نیز هست که درسه سال اخیر این موارد چندین برابر رشد کرده است. زراعت در افغانستان از استعداد فراوانی برای رشد و توسعه برخوردار است و می‌تواند ماشین اصلی برای رشد اقتصادی دراین کشور باشد.

اهمیت زراعت درافغانستان

درافغانستان زراعت یک سکتور استراتیژیک و کلیدی به حساب می رود؛ براساس آمارها ٨٠%نیروی کارکشور، درسکتور زراعت مصروف هستند وعوایدبخش زیادی از خانواده‌ها نیز ازطریق همین سکتورفراهم می شود. طبق گزارش اداره احصائیه مرکزی درسال ١٣٩٥سکتورزراعت نزدیک به ٢١% درتولید ناخالص داخلی(GDP) سهم داشته است وبراساس پیش بینی بانک جهانی، درصورت مدیریت و توجه، این سکتور می‌تواند در یک دهه زمانی، ١.٢   میلیون شغل ایجاد کند.

طبق گزارش بانک جهانی هرگاه برای یک دهۀ دیگر،زراعت درافغانستان سالانه حد اقل پنج فیصد رشد کند، می توان فقر را دردهات افغانستان مهار ساخته، مواد غذایی مورد ضروت کشور را تامین نمود. 

طبق مطالعات انجام شده، آب وهوای افغانستان برای توسعه زراعت وکشت اقلام متنوع زراعتی بسیار مساعد است؛ به گونه مثال، زعفران افغانستان درسه سال گذشته به صورت پی‌هم درنمایشگاه سالانه انستیتیوت بین‌المللی ذایقه و کیفیت، دراروپا مقام اول را کسب کرد، میوه‌های تازه وخشک افغانستان نیز دارای بهترین کیفیت است وبا پروسس، بسته‌بندی و علامت‌گذاری معیاری، می‌تواند با تولیدات مشابه از کشورهای منطقه و فرامنطقه به خوبی رقابت کند.

سهم زراعت در تولید ناخالص داخلی

باوجود اینکه نقش سکتور زراعت درسال های ۱۳۸۳، ۱۳۸۷ و در تولید ناخالص داخلی سیرنزولی داشته است؛ اما با اینهم در سالهای اخیر، این سکتور بین ٢٢ تا ٣٣ درصد ازعواید ناخالص داخلی را تشکیل داده است.

طبق گزارش اداره احصائیه مرکزی، درسال ١٣٩٥،ارزش افزوده سکتورزراعت ٢٧٧٠٤٧  میلیون افغانی بود که به این ترتیب ٢٠.٨% از تولید ناخالص را تشکیل داده است و نسبت به سال ١٣٩٤، ١٢.٤ فیصد رشد را نشان میدهد.

دلیل کاهش سهم زراعت درتولید ناخالص داخلی درسه سال گذشته، کاهش میزان بارندگی اعلان شد که

منجر به کاهش ١٤.٢% میزان تولید غلات در کشور گردید. طبق آمار نمایندگی بانک جهانی در افغانستان، علاوه بر کاهش برداشت غلات، در طول همان سال، سایر محصولات زراعتی نیزبه صورت مجموعی ٥.٧% تقلیل یافت و در سال ١٣٩٥ نیز روند کاهش محصولات به همین دلیل، ادامه داشت.

سهم زراعت در صادرات

درگذشته افغانستان یکی از صادر کنندگان مهم محصولات زراعتی مخصوصا میوه جات بود؛ اما بیش از سه دهه جنگ تاثیرات ناگواری بر این بخش گذاشته است. خوشبختانه، سالهای گذشته، نشان میدهد که صادرات محصولات زراعتی مخصوصا میوه جات و حتی عسل، رو به افزایش است و پیشبینی می شود که درآیندۀ نزدیک، افغانستان یکی از تامین کنندگان محصولات زراعتی در منطقه باشد. افزایش سبزخانه ها و محصولات آنها نشان دهند که تقاضاهای منطقوی محصولات سبزخانه کشور است و صادرات آن در حال افزایش.

آمار نشان می‌دهد که در یک دوره ده سال، از سال ۱۳۸۱، سهم زراعت در صادرات ۸۳۹.۳ میلیون دالر بوده؛ درحالیکه سهم صنعت ۲۹.۸ میلیون دالر و سهم بخش خدمات نیز صفر بوده است.

در پایان این دوره نیز این جایگاه حفظ شده و زراعت در سال ۱۳۹۰، با سهم ۲۰۲.۶ میلیون دالری در جایگاه نخست را کسب کرده که چیز کمتر از نصف صادرات کشور می باشد. هرچند که سهم صنعت و خدمات نیز به صورت چشم گیری بلند رفته است.

سهم زراعت دراشتغالزایی

طبق گزارش بانک جهانی در سال ١٣٩٢، تعداد افراد واجد شرایط کاردرافغانستان حدود ۱۵ میليون نفربود که از این میان دوبخش صنعت و خدمات هرکدام%۱۰ از نیروی کار را به خود اختصاص داده و ۸۰% دیگر آن در بخش زراعت و مالداری مشغول به کار هستند.

این نشان می‌دهد که ۱۲میلیون نفر در بخش زراعت مشغول به کارند. گزارش بانک جهانی در سال ١٣٩٥ تصریح می کند که ٩٠ درصد صنایع تولیدی بر محصولات زراعتی وابسته است. در صورتیکه مولدیت زراعتی افزایش یابد و زمین های مزروعی توسعه داده شوند، زراعت میتواند حدود١.٢ درصد رشد اقتصادی سالانه و ایجاد ١.٢میلیون شغل جدید را طی یک دهۀ آینده به بارآورد.

با توجه به تمام این موارد، باید گفت که بستر زراعت افغانستان برای سرمایه گذاری کاملا بکر و دست نخورده است. تاکنون سرمایه گذاری خیلی بزرگ در این بخش انجام نشده و اندک سرمایه گذاری که توسط بخش خصوصی صورت گرفته نیز تاکنون به خوبی از آن استقبال شده است.

به عنوان مثال، کشتارگاه هایی که در کابل اعمار گردیده، ذخیره خانه‌ها و سردخانه هایی که در هرات و سایر ولایت ها فعالیت دارند، اکنون با چندین برابر ظرفیت خود مشغول به کار هستند و این نشان دهندۀ فرصت‌های مناسب برای سرمایه گذاری در عرصۀ زراعت است.

يادداشت: این مقاله بيانگر نظر نویسنده است؛ پژواک در قبال آن مسووليتى ندارد.

Visits: 1219