مقدمه: برای نخسین بار رادیو در سال ۱۳۰۷ در زمان امان اله شاه تاسیس شد، ولی هنرمندان آن حرفوی و از خرابات بودند. مردم آهنگها را شنیده پیش خود زمزمه کرده با موسیقی آشنا می گردیدند. تا آنکه میرمن پروین، میرمن آزاده، ضيأ قاريزاده (كبوتر)، عبدالله ريحان، گل احمد شيفته، جليل زلاند، امين آشفته، غلام نبي آزرده، پران نات غنيمت، رحيم ساربان، حسين ارمان، پيكان (داكتر زبير ابوي)، حيدر رنگين، ابراهيم نسيم، كريم زياركش، عيسي خمار، حفيظ الله خيال و کریم شوقی از میان مردم وارد رادیو افغانستان شدند.

اگر چه در سال ۱۳۳۳ (۱۹۵۴م) آركستر سازهای غربی راديو كابل به ابتكار استاد فقيرمحمد ننگيالي، استاد سليم سرمست، غلام سخي صميم، محمدعلي، جمعه خان و رحيم ناله، زير عنوان آركستر شماره دوم تشكيل گرديده بود، ولی خواننده و بعضی نوازنده  و آوازخوان مسن از خانواده های عادی کم سویه و یا غریب بودند که مورد دلچسپی جوانان کابل قرار نگرفته بودند.

ایجاد گروه آماتوران برای نخستین بار

رادیو افغانستان غرض بهتر شدن موسیقی، یکتعداد جوانان را غرض فرا گرفتن موسیقی به خارج روانه نمود. این جوانان با سبک موسیقی غربی آشنا شده ، خواستند این سبک را در افغانستان پیاده نمایند و موسیقی مست را برای جوانان ایجاد کنند.

اولین گروه موسیقی آماتور در سال‌های ۱۹۶۳ و ۱۹۶۴ در افغانستان تاسیس شد. مفکوره ایجاد این گروه از ظاهر هویدا و عزیز آشنا از هنرمندان مشهور افغانستان بود.

رحیم جهانی، مسحور جمال، ضیا سراج، شیر شرار، از هنرمندانی بودند که بعدا به اولین گروه آماتور پیوستند.

آقا محمد کارگر، احمد شاکر، چترام سانی، سید حبیب علوی، کبیر هویدا و یونس موسیق یار از دیگر اعضای این گروه بودند. چترام پانزده ساله کوچک ترین عضو و عزیز آشنا ۲۳ ساله بزرگترین عضو این گروه بود.

بدین ترتیب در مکاتب لیسه ها و پوهنتون کابل به بزرگداشت روز معلم، جشن آزادی و یا … کنسرتها دایر می گردید یکتعداد از جوانان آوازخوان به رادیو معرفی می گردیدند. از جمله احمدظاهر ، احمد ولی ، احمد مرید رحیم مهریار سلما ناشناس و غیره میباشد.

آغاز کار این گروه، همزمان بود با قدم‌هایی که احمد ظاهر فرزند نخست وزیر آن زمان، در عرصه موسیقی برداشته بود. با آواز خوانی احمد ظاهر و سایر آماتوران،انقلاب موسیقی در کشور رونما گردیده دروازه دنیای موسیقی را به روی بسیاری از جوانان باز کرد و پس از آن گروه‌های آماتور بعدی، چون گروه ستاره و چهار برادران ، پیام ، کیهان ، شاین ، خورشید و باران وغیره تاسیس شدند.

به دلیل استقبال گرم مردم از این گروه، اوقات طلایی رادیو افغانستان یعنی (هشت و نیم تا نه و نیم شب) پس از اخبار پشتو و فارسی به این گروه اختصاص داده شده بود تا تمام هموطنان از نشر آن مستفید گردند.  اولین گروه موسیقی آماتور، در دو سال آغاز کارش به شهرت بسیاری دست یافت و علاقمندان خود را در بین جوانان افغانستان یافت.

این گروه در رادیو افغانستان تحت نظارت استاد زلاند فعالیت می نمود؛ زیرا موسیقی آماتور روشی تازه بود و لازم بود که این گروه زیر نظراستاد بزرگی در عرصه موسیقی کار کند. با تاسیس کلوپهای عروسی، نایت کلپها ، محافل خصوصی و رسمی گروه های موسیقی رونق خوبی یافت. در سالهای انقلاب موسیقی سیر عادی خودرا طی مینمود. تنها گروهى که زحمات زیاد را متقبل می شد، گروه باران و سازمان جوانان تحت نظر فرید رستگار بود. بقیه گروه ها از وطن هجرت نمودند. پس از سال ۲۰۰۲ موسیقی پیشرفت زیاد نمود و در مقابل میدياها زیاد گردیده ساحه نشر تمام دنیا را فرا گرفت. به هزاران تن از جوانان مصروف درس و یا نواختن و آوازحوانی موسیقی شدند.

۱- گروه بیتل‌ها (چهار برادران)

گروه چهار برادران در سال۱۳۴۸ شمسی در شهر کابل بنیان گذاشته شد. گروه «چهار برادران که به ابتکار برادران راستا (بصیر راستا، فرهاد راستا، همایون راستا و فرید راستا) ایجاد گردیده بود. مجهز به آلات موسیقی غربی بودند. این گروه چهار برادر و شاگردان مکتب و پوهنتون بودند که به ساختن گروه هنری مستقل دست زدند. آنها  از شیوه کار گروه بیتل های انگلیس پیروی نموده و بعضی آهنگهای انرا تقلید می نمودند. این گروه در مدت کم بین جوانان به شهرت رسیده از موسیقی پاپ پیروی می نمودند، که تا حال نام آنها در خاطرات مردم میباشد.

۲- گروه ستاره‌ها

گروه ستاره‌ها در سال ۱۳۴۷ تشکیل شد.  دارای ۵ نوازنده مجهز به آلات برقی  و به سیستم غربی می نواختند. اعضای این گروه عبارت بودند از جمال معصومی: پیانونواز و آوازخوانً ، هاشم بها: گیتارنواز، ارگن‌نواز و آوازخوان ، احمدشاه: نوازنده بیس گیتار و  محمد اقبال: جهاز بند نواز. بیشتر آهنگ‌های مد روز جهان را به زبان انگلیسی و فارسی میخواندند.  «گروه ستاره‌ها نخستین برنامه هنری‌شان را در دیسکوی (ام او ام) واقع در شهر نو کابل آغاز کرد.»  در آن در زمان توریست در شهر نو بی حد زیاد بوده،  این گروه شبانه در شهرنو و نایت کلپها  به کنسرت پرداخته معمولا آهنگهای غربی می خواندند.

۳- گروه شاین

این گروه  در سال ۱۳۵۶ به ابتکار وحید قاسمی و برادرانش هریک «عبدالله قاسمی»، «قاسم قاسمی» در کابل صورت گرفت. گروه موسیقی به نام (شاین) که با همکاری برادرانش با اجرای موسیقی (پاپ) و به کار بردن آلات موسیقی غربی و رعایت استاندارد موسیقی غرب آغاز کرد. چون وحید قاسمی خود گیتار نواز بود ونیز تعداد آهنگهایش ساخت خود آنها بود، مورد توجه دولت قرار گرفته در موسیقی پاپ رول مهمی را بازی کرد وهم بدینوسیله صاحب امتیاز شد. این گروه علاوه بر کار و فعالیت خودش گروه ۲۴ نفری رادیو تلویزون را رهبری مینمود. نگارنده یکی از اعضای آن بودم ماندلین مینواختم.

۴- گروه پیام

گروه پیام یکی دیگر از گروه‌هایی بود که به کمک مالی «نورالله کریم زاده» و تحت رهبری استاد «عظیم جان» تاسیس شد. بعدها این گروه به دلیل مشکلات مالی منحل شد و اعضای گروه نیز از یکدیگر جدا شدند و به جاهای دیگر دنیا مهاجرت کردند.

۵- گروه کیهان

این گروه چکیده اى از گروه پیام است.  «گروه پیام که ابتدا از (عارف کیهان)، «عمر انوریار» و ۲ تن دیگر تشکیل شد و سپس به ۲ گروه کیهان و پیام تجزیه شدند و در پی آن گروه‌های دیگری نیز پدید آمدند؛ ولی متاسفانه رشد کاباره‌ها و کلوپ‌های شبانه شهر کابل در سالیان پایانی نظام سلطنتی، شیوۀ کار این گروه‌ها را بصورت کاباره ساخت و به بیراهه کشاند.»

 

 

منابع:

۱- موسیقی افغانستان در یک نگاه نوشته زینب رحیمی تاریخ:۰۹:۳۴ – ۱۳۹۶/۱۰/۰۶ در ویبسایت خبر گزاری فارس: https://bit.ly/2T7Npe4

۲- سبک‌های موسیقی در افغانستان نوشته حبیب عثمان در ویبسایت هفته چاپ کانادا: https://bit.ly/2CyqymE

۳- سفر از خرابات به پاپ در ويب سایت بی بی سی: https://bit.ly/2ENIXhv

۴- افغان‌ها در حسر ت هنرمندانی که دیگر نمی‌خوانند در ویبسایت دويچ ویله: https://bit.ly/2Q1CFfa

۵- چگونگی موسیقی در افغانستان نوشته کریم پوپل در سایت مشعل: https://bit.ly/2TfRSf1

يادداشت: این مقاله بيانگر نظر نویسنده است، پژواک در قبال آن مسئوليتى ندارد.

Visits: 87