شهروندان حق دارند که نقش خود را به ویژه در مشارکت سیاسی هر چه باشد تعیین کنند، چه برای تصمیم گیری خردمندانه و چه برای کمک به تعریف درست از خود به عنوان شهروند.

حقوق شهروندی از آن جهت حایز اهمیت است که به شهروندان این امکان را می دهد تا در ساختار سیاسی  جامعه سهیم شده و منافع و آزادی های فردی خویش را اعمال نمایند. شهروندان حق دارند تا میزان و دامنه مشارکت خویش در امورات سیاسی و اجتماعی را خود انتخاب کنند.

شهروندان ضرورتاً ملزم به یک سلسله وظایف و مسئولیت های در خدمت خیر مشترک استند که ایجاب می نماید تا برای وقف خود به فضیلت مدنی که خیر مشترک را به منفعت یا خیر خصوصی اولویت می دهد، انگیزه داشته باشند. از جمله اساسی ترین، همزمان حقوق و مسئولیت های شهروندی مشارکت سیاسی و حضور فعال شهروندان در فرآیند انتخابات است. شرکت در انتخابات و استفاده از حق رأی از مولفه های اساسی نظام مردم سالار و نمونه بارز شهروند بودن است.

حضور و نقش فعال شهروندان در پروسه انتخابات، جزء مشارکت سیاسی شهروند در جامعه محسوب می گردد. در حقیقت نظام دموکراسی با مشارکت فعال شهروندان در فعالیت های سیاسی شکل می گیرد که مشروعیت و قوام آن نیز بستگی به همین مشارکت دارد. مشارکت شهروندان در انتخابات در بسیاری از جوامع معیار مشروعیت و مقبولیت نظام سیاسی است. اصولاً تحقق نظام دموکراتیک بدون مشارکت وسیع و گسترده شهروندان مفهومی ندارد. میزان مشارکت و عدم مشارکت شهروندان در هر جامعه و کشور یکی از مهم ترین معیار های مشروعیت نظام سیاسی و تائید یا عدم تائید مدیران و زعمای جامعه پنداشته می شود، از این رو در تمامی کشور ها میزان مشارکت در انتخابات و افزایش رای دهندگان از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و با جدیت و حساسیت پی گیری می شود.

در حقیقت؛ همین انتخابات است که فرصت حضور شهروندان در صحنه سیاست را فراهم نموده و آن ها را در ایجاد و تحکیم یک حکومت و نظام دموکراتیک قادر می سازد. انتخابات در جوامع یکسان نیست، در هر جامعه انتخابات مطابق به ساختار و توانمندی های آن جامعه شکل گرفته و به پیش میرود. متأسفانه در جامعه افغانستان انتخابات با سختی ها و خلاء های روبرو بوده و است که این امر در تحقق یک انتخابات شفاف، آزاد و سرتاسری، سد واقع شده و این فرآیند مهم را در اذهان عامه منفور ساخته است.

مشارکت شهروندان برای سلامت فرآیند انتخابات از اهمیتی بنیادین برخوردار است. با این حال؛ اگر قرار بر این است که انتخابات و مردم سالاری به شکلی کار آمد به چالش های که با آن روبرو است پاسخ دهد، نیاز است تا به بازگشت فعالانه شهروندان در این پروسه ملی تجدید نظر شده و شهروندان بار دیگر به ایفای نقشی فعال و متعهدانه در آن باز گردانده شوند. و این مستلزم آن است که شهروندان با اتکاء به خود شان مراحل دشوار ولی مهمی را طی نمایند. تردیدی نیست که مقامات مسئول، رسانه ها، گروه های فشار و نهاد های مدنی دیگر با اطلاعاتی که در این زمینه به نشر می سپارند و با ایجاد فضای مناسب و شفاف سازی موضوعات، مسئولیت بسزایی در این فرآیند بر عهده دارند. اما؛ به یاد داشته باشیم که آن ها بازیگران اصلی نیستند. در عوض، این خود شهروندان استند که باید رشته و افسار این روند مهم را به دست گرفته و با اندیشه، آگاهی و مسئولیت پذیری تام، آینده خود را رقم زده و تعیین سرنوشت کنند.

مبنی براین؛ با وجود صد ها مشکل و نارسایی در جامعه افغانستان به ویژه مشکلات و چالش های موجود فرا راه پروسه انتخابات، از مشکلات کلان همچون مشکلات امنیتی تا مشکلات درون فردی کاندیدان مانند استفاده ابزاری از قوم و تبار و گزینش سیاست های قومی در برنامه های سیاسی- انتخاباتی خویش، بازهم حضور هدفمند و فعال شهروندان در انتخابات نهایت مهم و سرنوشت ساز پیشرو جداً محسوس بوده و یک نیاز است. تصور گردد، اگر شهروندان در این انتخابات سهم و حضور گسترده نه داشته باشند؛ انتقال قدرت، آینده و سرنوشت کشور چگونه خواهد بود؟ آیا بدیلی جز انتخابات وجود دارد؟

يادداشت: این مقاله بيانگر نظر نویسنده است، پژواک در قبال آن مسووليتى ندارد.

Views: 38