ضررورت کانال و تونل سازی در افغانستان

افغانستان، یک کشور ناهموار کوهستانی متشکل از کوه ها، کوهپایه ها و تپه ها میباشد. این ارتفاعات در ساختن سرک، تونل، کانال وغیره یک مانع است. دور ساختن این مانع، غرض ساخت سرک و تونل و کانال، خیلی پر مصرف میباشد. ولی در جايی که ضرورت است، لازم است تا کانالها بندها، سیستم کانالیزاسیون، جوی وجویچه ذخیره گاها وغیره اعمار گردد. قبلاً بشر تونل های زیر زمینى وکوه را با انفجار دادن، بیل و کلند انجام مى داد. چنانچه در افغانستان، تونل نیمه عصری به طول ٧.٢ کیلومتر در طی مدت ده سال با مصارف گزاف ساخته شد. در حالیکه در شرایط موجود، ساخت چنین تونل با وسایل مدرن، با قطر یا عرض ۱۹ متر، در ظرف کمتر از یک سال ساخته میشود. چنین تونل، یک ضرورت حتمی ملت افغانستان بود. اکنون این تونل کافی نبوده، ضرورت است تا یک تونل برای رفت و یک تونل برای آمد ساخته شود. در آیندۀ نه چندان دور، تونل ٢٤ کیلومتری اعمار خواهد شد. امروز وسایل مدرن به نام تونل بورنينگ ماشین به سایز های مختلف ساخته شده است و به ما مژده میدهد تا در کشور خویش به سرعت کار نمایم. این وسایل در ساختن تونل هاى بین پنجشیر و بدخشان، بین نورستان و بدخشان و هم سرک ارتباطی بین فیض آباد، چین و کشمیر، موانع دره پر خم وپیچ کوه های هندوکش، کانالیزاسیون کابل و سایر شهرها و غیره، خیلی ضروری پنداشته میشود.

ساختمان کانالیزاسیون کابل، یک معضله ملی و بین المللی گردیده است. چون دولت افغانستان از خود کدام وسایل ندارد، مجبور است که توسط کمپنی های خارجی، کانالیزاسیون کابل را اعمار کند. مدت ٨ سال دولت مردم را منتظر ساخت و سرکهارا به علت اینکه اول معضله کانالیزاسیون کابل راحل ساخته، بعداً سرکهارا اعمار مینماید معطل قرار دادند. تا ۸ سال نه سرک شد و نه کانالیزاسیون. بالاخره دولت اعلان کرد که کانالیزاسیون کابل مبلغ ٣ ملیارد دالر مصرف دارد و هیچ کشور نیست که رایگان برای کابل کانالیزاسیون اعمار نماید. بناءً این معضله را در جایش گذاشتند و اظهار نمودند که از همین پول کابل جدید اعمار میکنیم که شهر، مطابق به نورم بین المللی باشد، ولی اینکه بالای شهریان کابل چه واقعه می آید، همه شانه خالی نموده دلایل بی معنی وغیر ستندرد را پیشکش نمودند، که کاملا از این مسلک دور بود.

نگارنده متخصص زراعت هستم ولی تا حدودی میدانم که ساختن چنین شهر از ١١ -٥٠ سال را دربر خواهد داشت. حال از لحاظ مسلک خطر نبودن کانالیزاسیون را به شما ذیلاًمینگارم.

امروز در شهر کابل ٤ ملیون نفوس زندگی دارند. حد اقل نیم ميلیون وسایل بدون نورم در کابل در حرکت اند. هر فرد این چهارمیليون، روزانه حد اوسط نیم لیتر ادرار و نیم کیلو مواد غایطه را ازبدن خود در شهر میریزند.

۱- مقدار ریختن ادرار درشهر کابل روزانه 0،5لیترX 4 ميليون = 2 ميليون لیتر درفی روز

۲- مقدار ریختن موادغایطه از بدن انسان نیم کیلوX 4ميليون = 2 ميليون کیلو در فی روز

۳- سایر کثافات در کشورهای پیشرفته 4الی 4.5 کیلو میباشد اگر در شهر کابل یک کیلو بشماریم، 4 ميليون کیلو کثافات در روز میشود.

۴- در جهان از جمله 20 لیتر آب که انسان استفاده میکند 8 لیتر آن آب کثیف و قابل تصفیه اند. اگر اوسط آب کشیف را که مردم در تشناب و آشپز خانه و روی شستن فابریکه و دکان وغیره استفاده میکنند، فی فرد 2 لیتر محاسبه کنیم، کابل حد اقل روزانه 10 ميليون لیتر آب کثیف را دربر خواهد داشت. این آب کثیف و ادرار با ملیاردها اجسام کیماوی عضوی و مکروبها درزیر زمین میرود. وگازى که ازین کثافات به هوا میرود چه مقدار خواهد بود. وهم یکماه و یکسال آن به ميليونها لیتر وتن خواهد بود.

حال شما خود قضاوت کنید درموسم گرما، این ملت چه نوع آب را از چاه های خود نوش جان میکنند و چه فضای را تنفس میکنند. چه باید کرد. سالها قبل گروپ غرض حل مسایل کانالیزاسیون تشکیل گردید، نگارنده یکی از موظفین بودم که مسایل کانالیزاسیون را مورد بررسی قرار بدهیم. گروپ غرض تعمیم تجارب به چند کشور رفتند. پس از بررسی چندین پیشنهادیه از جانب گروپ ترتیب گردید.

۱- درنواحی مرتفع شهرکابل، تانکرهای ذخیره موادغایطه غرض استحصال گاز تسخین منازل ساخته شود؛ پس از استحصال گاز امونیا و متان (CH4) و= NH4باقی را باخاک ریگ برگ چوب والبسه کهنه مخلوط نموده، کود زراعتی درست شود. گاز آن به مردم توزیع شود.روزانه موترها از محلات مواد غایطه را جمع نموده داخل تانکرها بسازند. حجم تانکر از 500-1000 تن باشد. کشور هند، چنین تجاربى را عملى نموده است.

۲- پیشنهاد دوم: دولت در پهلوى سرکهای عمومی، جوی هايی به عمق چهار متر بسازد. این جویها از دوطرف باید سنک کاری شود. در مناطقى که ضرور است سر آن پوش شود. مناطق دارالامان، کوته سنگی، و کارته سخی همه به طرف دریای کابل سوق داده شوند. مناطق حصه اول، دوم، سوم، وغیره خیرخانه، کلوله پشته همه بطرف خواجه رواش واز آنجا بطرف دریای کابل سوق داده شود.در پلچرخی حوض های تصفيوی غرض تصفیه این آب اعمار گردد. مردم از خانه الی سرک عمومی خود، توسط کارهای حشر، زمین را در دوکنار یا یک کنا ر کنده با سرک عمومی ارتباط دهند. این جوی ها حتماً سمنت یا سنگ کاری شود .دولت نصف قیمت جوی را متحمل گردد.دولت عجالتاً درهر منطقه یک یا چندین چاه عمیق حفر نموده برای مردم تانکرهای آب به ارتفاع زیاده از 10 متر را بسازد تا مردم بتوانند 24 ساعت ازاین آب استفاده کنند. سکتورهای خصوصی تشویق شوند تا بتوانند لوازم تشناب را در خاک خود تولید نمایند. ولی آب کابل باید توسط پایپ از دریای پنجشیر به کابل سوق داده شود.

۳- سیستم کانالیزاسیون عصری: از اینکه افغانستان یک کشور غریب بود، پیشنهاد نمودیم تا سرکها را خراب ننمایيم و کانال ها از زیر سرکها توسط ساختن تونل های مدور به دریای کابل و پلچرخی رسانیده شود. که عمق حفر تونل از10 الی15 باشد. طوریکه در زیر تمام سرکهای کابل، تونل سازی نموده سپس همه بطرف دریای کابل سرازیر شود. در زیر دریای کابل، تونل به اندازه 20-30 حفر نموده همه به پلچرخی سوق داده و در آنجا تصفیه گردد.

این پروژه درآنزمان چون دولت به پای خود استوار بود، حدود کمتر از 800 ميلیون دالر قابل محاسبه بود. غرض روشنی شما عرض کنم بلول های تونلهاى زیر زمین به شکل مدور ساخته نمیشوند، بلکه به شکل نیم دایره چندین پارچه دربیرون ساخته میشود. در داخل باهم بافت داده میشود. بعداً توسط پایپها، سمنت در سوراخها و جاهای ناهموار پاشیده میشود. زمین تونل درخود زیر زمین، گادر کاری وذریعه پایپ سمنت کاری میشود. تونل کانالیزاسیون حتما از زیر سرکها باید امتداد بیابد. نه از زیر خانه ها و آپارتمانها. میتوان از یک تونل برای کاناليزاسیون، خط ریل وغیره استفاده نمود.

ماشین تونل سازی، که میتواند به قطر ۱۹ متر حفر نموده خودش حلقه های کانکریتی را پیوند می دهد در ویديوى ذيل، همه را مشاهده نمايید که چگونه در داخل شهر کهنه، تونل خط ریل، سرک موتر یا کانالیزاسیون ساخته می شود.

تونل سازی در جهان امروز یکی از مشاغل مهم بوده که در شرایط موجود، راه‌های سخت‌گذر را خیلی آسان ساخته است. اکنون تونل‌سازان توانسته اند تونل در زیر دریاها، میان کوه ها و زیرزمین حتی برای مقاصد راه اتصالی و انتقال سیم برق و تلفن، خط ریل، مخفیگاه‌ها، گدامها، انتقال پایپ لاین، پایپ آب، کانالیزاسیون وغیره استعمال نمایند. یکی از کار مشکل تونل سازی، انجام حفر یا سوراخ تونل است که باید دقیق به محلى که تونل ختم می‌شود، سوراخ شود؛ بدین منظور کمپنی‌های مجرب وجود دارد. این کمپنی‌ها از وسایل مدرن به‌نام ماشین حفرکن تی بی ام TBM (Tunnel boring machine) استفاده مینمایند. این ماشینها توسط شرکت روبین کانادایی و سایر کمپنی‌ها ساخته میشود.

ماشین TBM شانزده مترکوه را در روز حفر میکند. از این ماشین برای سوراخ نمودن سنگ و خاک و ریگ استفاده می‌شود و حتی توانایی سوراخ کردن زمین به‌شکل افقی را نیز دارد. قطر این ماشینها که برای سوراخ نمودن سنگها به کار می‌روند ۱۴.۳ متر میباشد. برای سوراخ نمودن خاک و ریگ نیز شرکت آلمانی با نامHerrenknecht AG توانسته است تا به قطر ۱۵.۴۳ متر در پروژه شانکهای چین و در سال ۲۰۰۵ قطر ١٩ متر را تولید کند. در صنعت طراحی و ساخت تونلها کشورهای امریکا، آلمان، جاپان، چین و روسیه این فناوری رادارا می‌باشند.

استفاده از ماشینهای غول پیکر در ساختن تونلهای طویل، کاری است اقتصادی، سریع و کم مصرف. ولی در ساختن تونلهای کم طویل، این کار کاری است که جنبه اقتصادی ندارد و از وسایل کوچکتر که با نام TBMs شناخته می‌شوند استفاده میکنند. تونلها به شکل مستطیل و مدور ساخته میشوند. تونل مدور مقاومت خیلی زیاد را در برابر وزن واردشده دارند.

۱ – تاریخچه:

بشریت پس از اینکه توانست ابزار کار را خود تولید کند، در جستجو و کاوش چیزهای جدید غرض مرفه ساختن حیات خویش برامد. از جمله آغاز به کندن کوه و زمین به‌قصد ساخت پناهگاه، چاه آب، و استخراج معادن نمود . پس از مدت‌زمانی با تولید نمودن ابزار مدرن تر آغاز به (نقب کاری)تونل سازی در زیر زمین یا کوه بمنظور راه تجارتی، کانال آب، راه جنگی استفاده نمودند. پس از اختراع و اکتشافات وسایل مدرن برقی و سیستم هایدرالیک، تونلها برای چندین مقاصد مورد استفاده قرار گرفت. هزار سال قبل از ميلاد مسیح، بابلی‌ها، مصری‌ها و یونانی‌ها به منظور کشف مواد معدنی یا دفن شاهان شان به حفر تونل میپرداختند. احتمالا اولین شاهرا تونلی درسال 2100 قبل از میلادتوسط بابلیها دربستر خشکیده یکی از رودخانه هاى فرات بنا شده است. در سال 550 میلادی مقارن با عصر سکندر مقدونی، تونلی به اندازه بیشتر از 2 کیلو متر توسط یونانیها در جزیره ساموس حفرگردیده است. مشهورترین تونل در زمانهای قدیم توسط مصریان در ناحیه لاکسور در زیر زمین حفر گردیده است. که صدها راهرو پیچیده با خود دارد . مصریان عادت داشتند که جسد پادشاه خود را با یک تعداد جواهرات قیمتی دفن کنند. بخاطر جلو گیری از دستبرد اول تونل حفر میکردند وجسد شاه خودرا دراطاق میگذاشتند.

Central Artery/Tunnel Projectتونل ارتری یا شریانی؛ یکی از بزرگترین تونل چندین شبکه درشهر بوستون ایالات متحده امریکا میباشد،که به نام پروژه بگ دیگ یاد میشود.

کانال سویس یکی از بزرگترین آسار ساخت دست بشر می‌باشد که در سده ششم قبل از میلاد بنا گردیده است.

رومن‌ها اولین تونل آب را به مساحت ۵.۶ کیلومتر از جهیل Fucino Lake تا قسمت شرقی روم ساخته‌اند. گفته می‌شود که برای ساختن این تونل، تعداد۳۰۰۰۰ کارگر به کار گرفته شده است.
ساختمان این تونل ده سال طول کشید. ساخت تونل مدرن در سال 1760 توسط انگلیس ها آغاز گردید. درسال 1825 کارساختمان چینل تونل و تونل خط ریل در انگلیس اغاز گردید. اولین تونل زیر دریايی در سال 1825 درزیر دریا تامس آغاز گردید و کار تونل الی 1843 ادامه داشت. ایدیا تونل چینلی بین فرانسه و انگلیس برای اولین بار توسط یک انجینر فرانسوی به نام البرت ماتیو در سال 1820طرح گردید. کارساختمان این طرح در آخرسال 1870 آغاز، ولی در سال 1882 کار این ساختمان متوقف گردید. درسال 1973 دوباره کار تونل آغاز، ولی درسال 1975 بالاثر مصارف زیاد کار متوقف گردید. بالاخره در سال 1980 با استفاده از ماشینهای مدرن، کار تونل آغاز گردید و در سال 1994 به پایه اکمال رسید. که به نام ایرو لاین یاد میگردد. در افغانستان تونل نیمه عصری نیز حفر گردیده است که به نام تونل سالنگ یاد میگردد. در آیندۀ نه چندان دور تونل 24 کیلومتری اعمار خواهد شد.
۲- مراحل ساختمان تونل:

زمانی که یک کشور میخواهد تونل اعمار کند؛ بدین معنی است که ضرورت اشد به ساختن این تونل دارد. مثلا تونل زیر دریايی دردنمارک ممالک سکننداوی را با اروپا وصل کرد. در افغانستان تونل سالنگ، شمال افغانستان را با جنوب آن وصل کرد. قبل از اینکه تونل ساخته شود، موارد ذیل ضروری است.

سروی خاک نوع سنگ, توپوگرافی، راه خروجی، تعیين محلات برای حفر و یا نصب ماشین، تهویه، مجموعه مصارف، عمر تونل سیتم کار در تونل، تعداد پرسونل کار، نوع ماشین، ساختن دفتر مرکزی یا محل اداره، گدام در نزدیک تونل، محل کنترول، جلوگیری از احتملات سنگریزی و آب، مخرج خروجی آب، سیستم دادن روشنی برای کار تونل و نسب پایپ لاین ضروری، بیمه کار و بیمه تونل، و سایر موارد استفاده از تونل.

عکس ذيل، نمایانگر تونل چند مقصده مى باشد: