همه ما خاطره عیدی گرفتن در کودکی را به یاد داریم، چه برقی چشمان مان میزد که بزرگان و بسته گان مان دست به جیب می بُردند و ده افغانی را عیدی میدادند، می خواهیم این رسم پسندیده را بررسی کنیم که آیا واقعاً آن ده افغانی برای ما ارزشی داشت؟ آن ده افغانی چه تاثیر به بروح و روان کودکان می گذارد؟

همانطوریکه بارها شنیده و خوانده ایم کودکان وابسته به اطرفیان و بزرگتران از خود هستند، و دست پرورده ی محیطی می باشند که در آن زندگی می کنند، طوریکه اگر این محیط به کودک فرصت دهد تا بُشگفد، از این بر به آن بر، خیز بیاندازد، گاهی با اسباب بازی خوش بگذراند و زمانی هم با وسایل خانه، گاهی بالای شانه های پدر بنشیند و یا بروی یکی اخم کند. با همه حال، تنها این ها فرصت های خوب برای کودک نیست، بلکه رشد حس ملکیت و قایل شدن ارزش مادی به کودک نیز وسیله خوب حتی بهتری دیگر؛ برای رشد شخصیت کودک محسوب می شود، پُر واضح است که دریافت پول به معنی ویل خرچ تربیه کردن طفل نیست.

سوال این است که که تنها عیدی آنهم برای سه روز و دوبار در سال بالای رشد کودک چه تاثیری خواهد داشت؟ بدون شک نهادینه شدن یک صفت در شخصیت انسان نیازمند تداوم رویه است اما فرصت عید مزایایی دارد که در ادامه می بینیم.

“اریک اریکسون” چهارمین مرحله رشد روانی اجتماعی خود را کارایی در برابر احساس حقارت[1] (5-11 ساله) نامگذاری نموده است، در این مرحله و مرحله ما قبل آن (4-5 ساله) کودک تلاش به ابراز وجود و قدرت نمایی و تلاش برای دریافت احساس غرور و ارزش قایل شدن بخود می کند بنابر این زمانیکه طفل از طرف کسی دیگری غیر از پدر و مادر در آغوش گرفته می شود و با سلام و کلام استقبال می گردد در مورد زیبایی لباسش حرف زده می شود و در نهایت با تحفه ای مثلاً همان ده افغانی و یا ساجق و بیسکوتی،  رخصت می شود، چه تأثیر عمیق بر روح و روانی کودک خواهد گذاشت؟ ممکن تنها لحظات خوش آیندی را تصور کنید که ضمن آن این رابطه اجتماعی برقرار می گردد، اما تاثیر این یک لحظه آنجا محسوس است که کودک در میان هم سن و سالهایش از آن عیدی صحبت کند و حرف های کاکا و یا مامای خود را در مورد خودش را به دیگران تکرار کند. اینجاست که احساس غرور و تصور از خود مطرح می شود، کودک برای مصرف آن پول برنامه می ریزد، و حرف می زند  و مستقلانه مصرف می کند که توانانی ابتکار عمل کودک را بالا خواهد برد و فرصت برای برآورده شدن آروزی که تاحال نتوانسته آنرا جامه عمل بپوشاند، مساعد می شود.

 آن آروز می تواند خرید یک توپ دلخواه یا خرید خوردنی و یا هر چیزی دیگر باشد که تا اکنون کودک از آن محروم بوده است.

این امر یک نکته‌ی دیگر را نیز در پی دارد که آن نگذاشتن قیودات بی مورد پدر و مادر در مصرف آن پولهای ناچیز است، اکیداً اینکه مصرف زیاد و ول خرچی کودکان از هر لحاظ مردود است، بناً آنچه که منظور از آزادی عمل است مصرف چند صد افغانی و کنترول شده است. مثلاً شما از کودکتان بپرسید که دوست داری که این پول را چه بخری؟ اگر جواب او وسیله بازی است که تا حال ندارد و یا دارد اما شکل دیگرش را می خرد|، باید شما اجازه  دهید تا آنرا خریداری کند، اما اگر مثلاً پتاقی می خرد و یا هرچیزی دیگری غیر مطلوب و یا چیزی با قیمت گزاف قطعاً مانع آنها شوید.

اگر کودکی در عید از عیدانه محروم بماند در حالیکه سایر همسن و سالهایش از عیدی داده شده برایش صحبت کند، احساس حقارت خواهد کرد و در مورد “خود” شک و تردید خواهد داشت.

تا این جا بُعد روانشناسی این بحث بود اما اگر اندکی به جامعه واقعی خود برگردیم، شاید با ده یا پنجاه و صد افغانی عیدی تان کمک کنید به خرید بوت نخریده کودکی و یا عقده مادر بیوه یی را کم کنید که با پاک کردن اشک های کودکش او را وعده میدهد در عید دیگر برایت لباس می خرم.

و چه بسا نوجوانی که آن ده، بیست و پنجاه افغانی را سرهم می گذارد تا فیس کورسش را بپردازد. بنا بر این عیدانه را فراموش نکنیم و چه بهتر که این رسم پسندیده را برای هر دیداری و هر فرصتی وسعت بدهیم.

يادداشت: این مقاله بيانگر نظر نویسنده است، پژواک در قبال آن مسووليتى ندارد.

محمد مصطفی نوید، آگاه مسایل روانی کودکان  می باشد.

Visits: 9