یکی از سنگهای نیمه قیمتی که در تزئین و تعمیرات اشیاى زینتی کار گرفته میشود، مرمر است. سنگ مرمر از جمله سنگهای متحولۀ کلسیم کاربونیت و کلسیم مگنیزم کاربونیت میباشد، که در طبیعت به شکل تختۀ بزرگ و یا  ورق ورق بالای هم وجود دارد. هم اکنون در حدود ۳۵ نوع سنگ مرمر با ۴۰ رنگ مختلف در  ۶۰ معدن  مرمر کشور قابل دریافت میباشد. در مجموع به مقدار ٩ بیلون تن سنگ مرمر به ارزش ۱۵۰ ملیارد دالردر سراسر خاک افغانستان  تخمین گردیده است.  مهمترین معادن که فعلا استخراج دارد؛ معادن  مرمر کابل، غزنی، لوگر، ميدان وردک، جلال آباد، هلمند،  بدخشان، بامیان، هرات، قندهار، فاریاب، پکتیا، پروان، غزنی، پنجشیر و سمنگان بوده  فعلا از  ۱۶ معدن افغانستان استخراج صورت می گیرد.

انواع مرمر سفید خوگیانی ننگرهار، مرمر سفید چشت هرات،  مرمر کریمی سمنگان، مرمر سیاه کابل، مرمر فولادی وردک، مرمر شیرچايی سالنگ، مرمر سبز تره خیل و کاریزمیر و مرمر سرخ کندهار از جمله مرمر تاپ بوده، و در اين میان؛ ذخاير سنگ مرمر سفید چشت هرات و خوگيانی ننگرهار، مانند سنگ مرمر کاراراى ايتاليا بوده و دارای بهترين کيفيت می باشد. علاوه بر آن، ذخاير رخام ولايات هلمند و فارياب، از جمله ذخايرى اند که دارای کيفيت عالی در سطح جهان ميباشند. باید علاوه کرد که رخام از جمله مرغوب‌ترین نوع سنگ‌های مرمراست که داری جنسیت میده دانه بوده و بعد از صیقل و پالش کاری، شفافیت و جلای خاص را نشان می‌دهند.

 چندین معادن سنگ مرمر در ارتفاعات کوه بابا  بخصوص مسیر راه دره صوف- مزار شریف، ۶ معادن در ولایت کابل، ۱۱ معادن در ۶ ولسوالی پنجشیر۴ معادن در هرات و بدین ترتیب تا فعلا ۶۰ معادن این سنگ. در ولایات مختلف  کشف شده است.

برش وپالش سنگ مرمر در کشور

تا کنون در افغانستان مانند فابریکه حریق شدۀ حجاری و بتون کابل، دیگر کدام فابریکۀ بزرگ وجود ندارد که سنگ مرمر را به ظرفیت یک کشور قطع و پالش کنند. آمار و ارقام احصائیوی نشان می‌دهد که ۸۰ درصد سنگ‌های مرمر و گرانیت افغانستان، به منظور پروسس و پالش به کشور پاکستان به قیمت ۴۰ دالر فی تن منتقل می‌گردد، که بعد از پروسس با قیمت ۳۰۰ دالر فی تن، دوباره بالای افغانستان به فروش می‌رسد. طی چند سال اخیر در هرات چند فابریکه اعمار گردیده است.

سنگ گرانیت در افغانستان

گرانیت یا سنگ خارا از جمله سخت ترین سنگهای آتش فشانی و سنگهای درونی کره میباشد. اجزای این سنگ متشکل از کوارتز، فلدسپار، مایکا وغیره میباشد. این  سنگ مشابه به سنگ دریائی بوده در افغانستان بطورخیلی وافر پیدا میشود. معادن بزرگ این سنگ  در  استالف، چهاريكار، كوه جوانمرد قصاب، شاه كابل خرد علاقۀ ميدان، كوه سرخى غاره علاقه كوهدامن، كوه قره باغ – جدران، بهسود، ارزگان، نهرين، شینوار دره سبزک  مرکز بامیان، بهارک بدخشان  وسایر مناطق افغانستان وجود دارد.  ذخاير گرانت ولايات نورستان، بدخشان، پنجشير، ننگرهار، هرات و کنر از برازندگی  خاصی برخوردار می باشد. در قدیم مردم  افغانستان از این سنگ به نسبت محکم بودنش، در تهداب تعمیر کار می گرفتند.  امروز در فرش تعمیرات و جاده ها مورد استفاده قرار می گیرد.

شکستاندن این سنگ با ابزارى چون چکش و کلنگ طاقت فرسا است. امروز ماشینهای برقی خوبی برای شکستاندن مناسب این سنگ اختراع گردیده است. تقریباْ تمامی جاده های خرد شهرهای اروپا از قرنها قبل با این سنگ فرش گرديده و بدین لحاظ ، به این سنگ توجه خاص شده است.

سنگ مرمر هرات

این معادن در ۱۲۵ کیلومتری شرق هرات  موقیعت داشته، از ولسوالی اوبه آغاز و تا ولسوالی چشت طول دارد.  درسال ١٣۵۵ چهار نوع سنگ مرمر“سفید، نباتی، ابره و گرانیت” با کیفیت بالا در چشت شریف به طول نیم کیلومتر و عرض صد متر و ظرفیت نه و نیم میلیون مترمکعب تشخیص گردیده است. اما مطالعاتى که اخیراً در آن منطقه صورت گرفته، طول این معادن را اضافه از بیست کیلومتربر آورد نموده است. معادن رُخام، تراورتن و چقمق در ولسوالی‌های چشت، زنده‌جان و غوریان، از جمله معادن باز و قابل استخراج در هرات می‌باشد. معادن مرمر هرات  بزرگترین معدن سنگ مرمر سفید با کيفیت  افغانستان است. اکنون ۱۴ شرکت خصوصی برای استخراج سنگ مرمر از معدن چشت، با وزارت معادن و پترولیم دولت افغانستان قرارداد دارند.  فعلاً روزانه بیش از ١٠٠٠ تُن مواد از این معادن استخراج می گردد. سنگ مرمر به کشورهای خارج صادر می شود. درین اواخر ترکمنستان شهری را به نام مرمری، از این سنگ اعمار نموده است که خیلی زیبا میباشد.

سنگ مرمربا کیفیت بالا به رنگ های مختلف از قبیل رنگین کمانی، سبز، خاکستری، سیاه وسفید  کامل میباشد. صادرات خوبی به خارج دارد. در سال جاری صادرات سنگ مرمر چشت شریف به کشورهای ایتالیا، هندوستان، چین، ترکمنستان، ترکیه، تایوان، اندونیزیا و روسیه افزایش یافته است.

سنگ مرمر هرات، قبلاً به شکل خام صادر می گردید که این ضربۀ سخت اقتصادی به کشور بود . بعد از شکایات متعدد صاحبان کارخانه های سنگ مرمرهرات؛ ريیس جمهور دستور توقف صادارات سنگ خام را صادر کرد و اکنون دیگر این کار صورت نمی گیرد.”به  همین دلیل  ٤٠ کارخانه پروسس سنگ که از کار بازمانده بودند، اکنون با رفع این معضله، دوباره فعال شده اند.

شرکت استخراج سنگ افغان مروارید، زمین شناسان و ژیوفیزیک های حرفه ای را از ترکیه، مصر، آسترالیا، افریقا، کانادا و ایالات متحدۀ آمریکا گردهم آورده درین معادن کار می نمایند.

معادن مرمر خوگیانی

از جمله سنگهای پروتوزویک بوده در جنوب شهر جلال آباد در ولسوالی خوگیانی موقیعت دارد. رنگ  مرمر این معدن سفید می باشد.

معادن مرمر غزنی

سنگ مرمر این ولایت رنگه و سفید میباشد.

معدن سنگ مرمر سمنگان

سنگ مرمر این معدن از دوره کریتوشیوس و وپالیگینا یعنی ۹۰ -۴۵ میلیون سال قبل میباشد.  رنگ مرمر این معدن، نصواری، زرد و آبی بوده در بعضی از سنگها فوسیلها یافت می گردد.

معدن مرمر کابل

از دوره پروتوزیک می باشد. در ولایت کابل، هفت رنگ سنگ مرمر در محلاتى مانند کاریزمیر تره خیل به رنگهای سبز و سبز تیره، هزاره بخل سبز روشن، پلچرخی سبز سیاه دل و همچنان به رنگهای سرخ زردار به نام قلم کار و غازک یافت می شود.

اونکس

سنگ مرمر به نام اونکس، شکل عقیق مانند بوده  نوعى از کوارتز شناخته شده است. اونکس، به رنگهای سفید و سایر رنگها یافت میشود.  در ولایات فاریاب، بامیان، و هلمند به رنگهای سبز نصواری و زرد یافت میشود.

معادن مرمر لوگر

این معادن در مناطق آب بازک، محمدآغه، ده نو  اين ولایت وجود داشته و از جمله معادن دوره پروتوزویک میباشد. رنگ سنگ معدن مرمر محمدآغه سفید وسیاه؛ از ده نو به رنگ شیر چايی و نصواری؛ از اوبازک به رنگ نصواری خیره و نصواری می باشد.

مرمر وردک

این معادن، از دوره پروتوزویک بوده در نزدیکی میدان شهر قرار دارد. معادن مرمر وردک، به ضخامت ۴۵۰  متر طول ۱۰-۱۲  کیلومتر بوده و دارای رنگهای خاکستری و خاکستری روشن میباشد.

معدن مرمر بدخشان

از دوره  سایلرو دیوانین بوده، در ناحیه بینی کمر فیض آباد  موقیعت داشته و دارای مرمر بلور و درشت میباشد. ذخایر این معادن ١٣٠٠ میلیون تن تخمین گردیده است.

معادن گرانیت شیبرتوى ولایت بامیان

این معدن، در سر راه بین بامیان و یکاولنگ قرار دارد. سنگ این معدن، دانه درشت داشته و دارای کرستلهای بزرگ فلدسپار به رنگ  صورتی میباشد.

معادن گرانیت خنجان

این معدن، در ۹۰ کیلومتری جنوب شهر پلخمری ولایت بغلان قرار دارد. این معدن در سال ۲۰۱۳ توسط یک کمپنی شخصی کشف گردیده است.

————————————

منابع

*.پالیسی سنگهای تزئیی ساختمانی  نشریه وزارت معادن؛ معلومات در مورد معادن بهتر افغانستان

http://mom.gov.af/Content/files/Policies/Dari/Dari_DimensionStone_Policy…

*. ارزش معادن سنگ مرمر افغانستان و مقدار آن؛ در وبگاه شفقنا به اساس کنفرانس مرمرفروشان

http://afghanistan.shafaqna.com/economic/item/41065-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D…

 

*. معادن سنگ مرمر در افغانستان؛ نوشته اداره سروی جیولوجی افغانستان در ویبسایت وزارت معادن افغانستان

http://mom.gov.af/Content/files/MoMP_MARBLE_Midas_Jan_2014_NEW.pdf

*.Afghanistan Marble Center of Excellence (COE):(September 2012 to September 2014)  از اداره یو این اچ سی آر ايالات متحده سازماندهی گردیده بود.

http://www.flaginternational.com/coe-read-more

*. معادن مرمر وگرانیت افغانستان؛  نوشته اداره کمکهای خارجی امریکا

http://pdf.usaid.gov/pdf_docs/PNADY169.pdf

 

*.معادن گرانیت خنجان؛ نوشته  حبیب الرحمن شیرزی در ویبسایت پژواک شماره ۹

http://mines.pajhwok.com/news/mineral-resources-baghlan-province

 

يادداشت: این مقاله بيانگر نظر نویسنده است، پژواک در قبال آن مسووليتى ندارد.

 

Views: 493