در روابط بین الملل، تامین امنیت ملی کشورها یک اصل اساسی میباشد. بعد از جنگ جهانی دو،  نظام روابط بین الملل به دوقطب به رهبری ایالات متحده امريکا و اتحاد جماهیر شوروی تقسیم گردید و هردو قطب، امنیت داخلی خویش را اصل اساسی دانسته وسازمان های امنیتی مانند ناتو و ورشو را ایجاد کردند. در این زمان جنگ های نیابتی (بطور مثال حمایت ایالات متحده امريکا از مجاهدین علیه اشغال افغانستان توسط شوروی) جهت تامین امنیت قطب ها دوام کرد. با سقوط اتحاد جماهیر شوروی، موازنه قدرت به هم خورد و امريکا تنها ابرقدرت جهان ظهور کرد و تا سال ۲۰۰۵ نظام بین الملل بصورت یک قطبی نسبی ادامه یافت؛ اما بعد از سال ۲۰۰۵ با قدرت گرفتن چین و روسیه. موازنه قدرت در نظام بین الملل تغییر کرد و این کشور ها  جهت تامین امنیت خویش به اقدامات مختلف دست زدند؛ اما در جنوب آسیا بعد از جنگ جهانی دوم و در سال ۱۹۴۷، هند بریتانیایی به دو کشور هند و ‍‍‌پاکستان تقسیم شد، که ایجاد پاکستان خود باعث دو منازعه در منطقه جنوب آسیا گرديد. یکی آن منازعه کشمیر و دیگر آن منازعه خط مرزی دیورند بود. در این مقاله رابطه هر دو منازعه را تحت بررسی قرار داده ميشود:

خط مرزی دیورند و ریشه تنش بین افغانستان و پاکستان

بعد از ایجاد کشور پاکستان در سال ۱۹۴۷ افغانستان تنها کشوری بود که پاکستان را در سازمان ملل متحد به رسمیت نشناخت و از اوایل ایجاد پاکستان، خط مرزی دیورند باعث تنش بین هر دو کشور شده است و تا زمان داود خان  ادامه پیدا کرد. داود خان که  به صفت نخست وزیر و بعداً به صفت رییس جمهور از پشتون های مناطق قبایلی در آنسوی خط دیورند حمایت نمود، پاکستان را تحریک نمود و آن کشور به یک سلسله اقدامات جهت تضعیف نظام افغانستان دست زد؛ اما بعد از اشغال افغانستان توسط شوروی سابق، پاکستان از مجاهدین علیه شوروی سابق با همکاری مستقیم ایالات متحده امريکا حمایت نمود. بعد از سقوط جماهیر شوروی و پیروزی مجاهدین، پاکستان از گروه طالبان حمایت نمود. با آمدن نیروهای امريکایی و غربی در افغانستان با وجودیکه پاکستان علناً از نیروهای بین المللی به رهبری امريکا حمایت مینمود؛ اما در پشت پرده از طالبان حمایت نموده و این گروه را تقویت نمود.

با ارزیابی اقدامات پاکستان در افغانستان، به این نتیجه میرسیم که پاکستان هرگز نگذاشته که افغانستان آرام و با ثبات باشد؛ چون امنیت داخلی خویش را در نا آرامی و بی ثباتی افغانستان میبیند. بوجود آمدن افغانستان با ثبات میتواند داعیه حق مالکیت آنسوی خط دیورند را برای افغانستان دوباره زنده کند که تهدید به پاکستان میباشد.

تنش کشمیر و رابطه آن به منازعه افغانستان

بعد از ایجاد پاکستان و هندوستان، منازعه بین هر دو کشور جهت حق مالکیت کشمیر شروع شد و بعد از اینکه هر دو کشور در سال ۱۹۴۸ در کشمیر جنگ کردند، کشمیر به دو حصه بین این دو کشور تقسیم شد؛ چون پاکستان در جنگ اول با هندوستان شکست خورد، بناً پاکستان جنگ های نیابتی را در کشمیر تحت کنترول هند شروع کرد و گروه های تندرو اسلامی را با همکاری عربستان سعودی تقویت نمود و حزب المجاهدین را در کشمیر ایجاد نمود و همچنان گروه های دیگر مانند لشکر طیبه و جیش المحمد را حمایت نمود. بعد از سقوط جماهیر شوروی و خروج نیروهای اشغالگر روسی از افغانستان، پاکستان متوجه کشمیر شد و گروه های افراطی را که از خاور میانه به افغانستان آمده بودند و در مقابل شوروی سابق جنگ میکردند، به کشمیر انتقال داد و همچنان پاکستان ماشین جنگی افغانستان را متوجه کشمیر تحت تسلط هند ساخت که باعث تحریک کشور هندوستان شد. بعد از اینکه طالبان با همکاری مستقیم پاکستان در افغانستان پیروز شد، هند جهت کاهش تنش در منطقه کشمیر از اتحاد شمال در مقابل طالبان حمایت نمود و در زمان حضور نیروهای بین المللی در افغانستان، کشور هندوستان از دولت افغانستان حمایت های مالی و حتی حمایت های امنیتی نمود و در مقابل کشور پاکستان از گروه طالبان و شخصیت های ضد هندی در افغانستان حمایت مالی و معنوی نمود. و در این اواخر با داغ شدن گفتگوهای صلح افغانستان و اقدام دولت هند جهت برداشتن حق ویژه کشمیر تحت تسلط هند، دوباره تنش بین پاکستان و هند شروع شد و بعضی سیاسیون پاکستانی، عمران خان نخست وزیر پاکستان را متهم به معامله نمودن کشمیر با ایالات متحده امريکا در پروسه صلح افغانستان نمود، که خود بیانگر رابطه بین منازعه کشمیر و افغانستان میباشد. در نتیجه پاکستان و هند جهت تأمین امنیت داخلی خویش و تأمین منافع خویش، منازعه کشمیر را در افغانستان انتقال داد.

نهایتاً شواهد و قراین نشان دهنده آن است که پاکستان و هندوستان، جهت تامین امنیت داخلی خویش دست به هر نوع اقدام زده اند و حتا جنگ نیابتی هر دو کشور در افغانستان به شکل های مختلف ادامه دارد. در زمان مجاهدین پاکستان از طالبان حمایت نموده و هندوستان از اتحاد شمال بعد از آمدن نیروهای بین المللی به افغانستان، پاکستان در ظاهر از دولت افغانستان حمایت میکند؛ اما پشت پرده طالبان را تقویت کرده است و در مقابل، هند از دولت افغانستان حمایت نموده و مساعدت های مالی و حتی تسلیحاتی را به دولت افغانستان ادامه داد. منازعه کشمیر باعث شده که هر دوکشور پاکستان و هندوستان متوجه افغانستان شوند. هند با کمک شخصیت های ضد پاکستانی در افغانستان، توانسته که تمرکز پاکستان را از کشمیر دور کند و متمرکز به افغانستان بسازد.

متأسفانه در جریان ۱۸ سال گذشته و ایجاد نظام کنونی در افغانستان، دولت افغانستان نتوانسته که موازنه رابطه بین هر دو کشور پاکستان و هندوستان را تأمین کند. دستگاه دیپلماسی افغانستان میتواند امنیت داخلی افغانستان را با توازن رابطه بین هر دو کشور تأمین کند.

منابع: By: Christian Wagner

Pakistan

https://www.jstor.org/stable/24232772

By: Melanie Hanif

Indian Involvement in Afghanistan in the Context of the South Asian Security System

https://www.jstor.org/stable/10.2307/26463127 

By: John Mitton

The India–Pakistan rivalry and failure in Afghanistan

https://www.jstor.org/stable/24709323

يادداشت: این مقاله بيانگر نظر نویسنده است، پژواک در قبال آن مسووليتى ندارد.

Visits: 33