امریکا برای نخستین بار بعد از حملات یازدهم سپتامبر، توانست که رهبر درجه اول طالبان را مورد حمله قرار داده و از بین ببرد. امروز پنتاگون رسماً اعلان کرد که ملا اختر محمد منصور را  در اطراف مرز میان افغانستان و پاکستان مورد حملات هوایی قرار داده و از بین برده است.  کشته شدن ملا منصور در پاکستان همزمان با مذاکرات صلح با طالبان،‌ نهایی شدن توافق سیاسی با حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار و خلای رهبری  در گروه طالبان در اوج تنش‌ها، چه پیامدهای برای طرفین درگیر خواهد داشت؟
ملا اختر محمد منصور معروف به ملا اختر منصور، رهبر و جا گزین ملا محمد عمر رهبر طالبان بود.  او عضو کابینه رژیم طالبان و در حیات ملا محمد عمر نیز از نفوذ وسیع میان طالبان برخوردار بود.  در حیاتش ملا منصور یکی از پرنفوذترین و پرجنجال‌ترین چهره میان رهبری طالبان شمرده می‌شد.  بعد از اعلان مرگ ملا محمد عمر، او توانست که بلادرنگ خلای رهبری سیاسی و نظامی گروه طالبان را پر کند. از یک‌سو او توانست که رهبری این گروه را به عهده گیرد و از سوی دیگر، با راه‌اندازی حملات بی‌سابقه توانست که امنیت کشور و روند صلح را مختل کند.
باوجود مخالفت‌های گستردۀ اعضای رهبری طالبان، او توانست که بازور و قدرت  نمایی، رقیبان سیاسی‌اش را کنار زده و سمت رهبری طالبان را از آن خود کند.  او در حیات ملا محمد عمر هم به حیث یک رقیب او برخورد می‌کرد و حتی توسط بعضی از رهبران طالبان به توطئه قتل ملا عمر نیز متهم شده بود. ملا اختر منصور بعد از گرفتن رهبری طالبان مرگبارترین جنگ‌ها را در مرکز، شمال، جنوب و شرق کشور به راه انداخت و توانست که برای اولین بار بعد از سقوط رژیم طالبان، مرکز ولایت کندز را تصرف کند.  او به‌مراتب خطرناک‌تر از ملا عمر ثابت شد و توانست که روند مذاکرات صلح با طالبان را با چالش‌های وسیع مواجه نمايد.
مردم افغانستان با آمدن ملا منصور درصحنه، تجلیل مرگ ملا عمر را فراموش نموده و مصروف عزاداری افغان‌های بی‌گناه شدند. ملا منصور در زمان رژیم طالبان و بعد از سقوط این رژیم، با داشتن نقش کلیدی در موضوعات سیاسی و نظامی این گروه و در جریان یک و نیم دهه مبارزاتش توانسته بود که روابطش را با سازمان استخباراتی پاکستان و همزمان با تحریک طالبان پاکستان و گروه‌های دهشت افگن در منطقه گسترش دهد.  با استفاده از روابطى که  با عرب‌های تندرو داشت، توانست که روند مذاکرات قطر را هم مختل کند.  باوجوداینکه حکومت افغانستان بارها به او پیشنهاد صلح و مذاکره کرد؛‌ اما او هر بار پیشنهاد و تلاش‌های صلح را با حملات شدید تروریستی پاسخ می‌داد.
پنجمین دور نشست چهارجانبه گفتگوهای صلح، هفته گذشته در اسلام‌آباد با حضور نماینده‌های حکومت‌های افغانستان، امریکا، چین و پاکستان بدون اعلان نتایج ملموس به‌پایان رسید. گروه طالبان به رهبری ملا اختر منصور، درخواست‌های مکرر پنج دور گروه چهارجانبه را رد نموده و به خشونت‌ها، به‌ویژه حملۀ خون‌بار در کابل ادامه دادند. برخلاف تصامیم ملا اختر منصور، یک گروه وسیع طالبان که او را دست‌نشاندۀ سازمان استخبارات پاکستان (آی اس آ)  می‌خواندند، مغایر فرمان ملا اختر منصور در روند مذاکرات سهم فعال دارند. 
حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار که بعد از گروه طالبان، بزرگ‌ترین گروه مخالفین مسلح را تشکیل می‌دهد، در آخرین مراحل مذاکرات با حکومت قرار دارد. نظر به مسوده توافقنامه میان حکومت و این حزب، قرار است که انجنیر گلبدین حکمتیار رهبر این حزب به کابل برگردد. از سوی دیگر مذاکرات وسیع با گروه‌های طالبان که مخالف رهبری ملا اختر منصور هستند، در مراحل حساس قرار دارد.
بعد از کشته شدن رهبر القاعده اسامه بن لان در پاکستان، ملا محمد عمر نخستین رهبر طالبان در پاکستان به اثر بیماری مزمن درگذشت؛ و اینک کشته شدن جایگزین ملا محمد عمر در پاکستان به اثبات می‌رساند که پاکستان لانه و پناهگاه دهشت افگنان و گروه‌های شورشی است.  جامعه جهانی نیز آهسته‌آهسته به حقایق پی می‌برد و عامل اصلی این بدبختی‌ها را می‌شناسد. اقدام امروز نشان‌دهندۀ عکس‌العمل جدی امریکا پنداشته می‌شود.
در مذاکرات صلح با حزب اسلامی گلبدین حکمتیار، مردم و حکومت افغانستان یکجا با شرکای راهبردی خویش به مخالفین مسلح، از ارادۀ مستحکم خویش برای صلح دائمی و مذاکرات اطمینان دادند. درعین‌حال موقف جدی  حکومت در قبال بازی‌های سیاسی پاکستان، اعدام کردن عاملین حملات تروریستی و هدف قراردادن ارشدترین مقامات مخالفین مسلح  توسط افغان‌ها و شرکای راهبردی ایشان، آشکار ساخت که راه‌های دیگری نیز برای تأمین امنیت وجود دارد و مذاکرات  نه‌تنها به نفع حکومت افغانستان است، بلکه برای مخالفین مسلح هم یکی از بهترین گزینه‌ها است.
باوجوداینکه بعضى از مقامات گروه طالبان در تلاش تعیین رهبر جدید، انتقام‌گیری ملا منصور و مختل کردن روند صلح خواهند شد؛ اما انتخاب یک رهبر جدید برای طالبان در چنین شرایط کار ساده نیست. درنهایت یک و  یا چندین رهبر میان این گروه ظهور خواهد کرد؛ اما پیدا کردن بدیل ملا اختر منصور کار دشواری است.  باید خاطرنشان ساخت که بدون یک راهبرد جدى و عملى حکومت، تنها مرگ ملا اختر منصور نمی‌تواند که ختم جنگ گفته شود. 
 کسانی که واقعاً از جنگ خسته شده‌اند و منافع علیای کشور را بر منافع شخصی و بیگانگان ترجیح می‌دهند، این چانس طلایی را غنیمت شمرده از راه مذاکرات به این جنگ باید خاتمه بخشند. کشته شدن رهبر طالبان، خلای بزرگ سیاسی و نظامی میان این گروه در موسم جنگ و اوج تنش‌های سیاسی میان این گروه یک چانس بزرگ است برای سرکوبی کسانى که هنوزهم درصدد جنگ هستند. این تحولات همچنان  فرصتی است برای کسانی که در گرو رهبری این گروه  بودند. حالا این عده افراد می‌توانند که بدون هیچ نوع ترس و هراس به این جنگ تحمیل‌شده خاتمه بخشیده و به دیار خود برگردند.
بیانیه‌ای که از سوی پنتاگون یا وزارت دفاع امریکا به نشر رسیده، یکی از دلایل هدف قراردادن ملا اختر منصور را ممانعت وی از روند صلح ذکرشده است. پنتاگون تأیید نموده که جنگنده‌های بی‌سرنشین ایالات‌متحدۀ امریکا  بر اساس فرمان رئیس‌جمهور ایالات‌متحده امریکا، ملا اختر منصور را در ساعت ٦:٠٠ صبح روز شنبه به‌وقت واشنگتن مورد حملات هوایی قراردادند.

 این اقدام بی‌سابقۀ ایالات‌متحده نشان‌دهندۀ حمایت قاطع این کشور از روند صلح در افغانستان بوده و یک پیام واضح حکومت ایالات‌متحده به مخالفین مسلح افغانستان و کشورهايی است که از این گروه‌ها پشتیبانی مى کنند. پس لازم است که حکومت وحدت ملی، از چنین زمینه‌ها برای تأمین امنیت و صلح استفاده اعظمی کند.
 
 يادداشت: این مقاله بيانگر نظر نویسنده است؛ پژواک در قبال آن مسووليتى ندارد.

Visits: 3